Hoe stuit een mens op een onderwerp als dit en waarom zou het iemand überhaupt boeien? Wel je hoort of je leest zo eens wat en zoals ik eerder vertelde was ik op een maandagavond in 1981 zomaar lid van een dojo en begon ik aan een aikido-training. Daar kwam met regelmaat het begrip "ki" ter sprake niet alleen omdat het nu eenmaal de middelste lettergreep van de naam aikido is maar omdat het een belangrijk en centraal begrip in de filosofie van het aikido is. Energie of een alles doordringende levensenergie zou de globale uitleg en de meest passende vertaling hiervan zijn. Dat was natuurlijk allemaal mooi en aardig maar vooralsnog was het in wezen natuurlijk niet meer dan een idee in mijn hoofd en dan vooral een wel erg magisch aandoend idee.
In het wereldbeeld waarbinnen het aikido kon ontstaan wordt "ki" gezien als de life-giving force of de basale trilling die ten grondslag ligt aan het leven. Het is net als licht of geluid een vibratie en een die heel fundamenteel is voor het leven en alle leven doordrenkt. Iets in dergelijke bewoordingen en van vergelijkbare strekking valt ook in de vele boeken over aikido en aanverwante perspectieven te lezen. Voor de meeste van ons toch nog steeds een erg vaag idee, zou ik zo denken.
Nu is ook niet elke aikidoka in dezelfde mate bezig met of zelfs maar overtuigd van het bestaan van "ki". Iemand als Christian Tissier zul je er zelden over horen en iemand als Nick Lowry meent dat de effecten die aan ki toegeschreven worden zich eenvoudig wetenschappelijk laten verklaren als natuurkundige en biologische verschijnselen.
Koichi Tohei, de ooit gedoodverfde opvolger van de stichter van het aikido, maakte er echter een centraal thema van in zijn benadering. Tohei's stijl van aikido staat dan ook wel bekend als Ki-aikido. Daarnaast richtte hij de Ki-society op speciaal met het doel om mensen te leren hoe middels oefeningen ki te cultiveren. In Tohei's boek Book of Ki: Co-ordinating Mind and Body in Daily Life heeft hij het op bladzij 34-36 over positieve geestkracht. Je geest positief aanwenden is voor hem hetzelfde als het uitsturen van ki. Drie foto's illustreren een test waarbij de proefpersoon bij hoofd/schouders en hielen van de grond wordt getild. Op de eerste foto zie je de proefpersoon een beetje levenloos doorzakken. Op de volgende foto zie hoe de persoon door zich van top tot teen als een massief en onbuigzaam geheel voor te stellen, ofwel het lichaam met ki te vullen, zich zonder door te buigen mooi en recht als een plank laat optillen. Op de derde foto is hij als een plank tussen en op twee stoelen gelegd zitten er drie personen met hun volle gewicht leunend op zijn romp en benen.
Dit zal menigeen wellicht als moeilijk voorstelbaar voorkomen maar het toeval wil dat ik ruim 40 jaar geleden hier een overtuigende demonstratie van mocht bijwonen. De drie, hier genoemde , bruine banden speelden en experimenteerden met dit verschijnsel en met succes. Met name Frans lukte het erg goed en hij kon in ontspannen toestand ook nog het nodige gewicht dragen zij het geen drie personen. Ik kon die truc overigens zelf niet herhalen en dat lukt mij nog steeds niet. Hoe dan ook intrigeerde het mij en maakte de nodige indruk. Inmiddels begrijp ik dat dit net zoiets is als de onbuigzame arm waar in aikido veel over hoort. Bij dit alles zou ki of chi, of hoe je het ook noemen wilt, dus een sleutelrol spelen. Wat is dat dan die ki?
Nu kan iedereen je van alles en nog wat vertellen over wat en hoe je iets moet doen maar als je daar niet iets herkenbaars en/of reproduceerbaars bij voelt en je ziet geen resultaat van hetgeen je probeert te doen, dan schiet je daar natuurlijk niets mee op. Dus luidt de vraag of je ook iets van die energie kunt voelen? Nu begint het om een aantal redenen vrij ingewikkeld te worden maar je kunt er inderdaad wel iets van voelen. Naar ik heb horen vertellen is het onder Aziatische kinderen geen ongebruikelijk spelletje om de handen gespiegeld tegenover elkaar te houden om daar tussen iets te voelen. De handen en met name de plek die de Chinezen lao-gong noemen zijn bij uitstek geschikt om chi te (leren) voelen. Beoefenaars van Qigong zullen dit verschijnsel wel kennen van het spelen met de bal. Nu is het één ding om middels een tintelend gevoel iets van die energie gewaar te worden maar om die energie vervolgens nuttig of ten goede aan te kunnen wenden is toch nog iets heel anders en vraagt wel iets meer.
Wat betreft dat aanwenden van qi leerde ik van Bruce Frantzis dat je het globaal gesproken kunt gebruiken om te vechten, om te helen of om te mediteren. Drie vormen of toepassingen die steeds een stapje verder gaan. (zie hier een interview met hem)
Wanneer je die energie, of de werking of doorstroming ervan, daadwerkelijk kunt voelen dan zou je wellicht kunnen denken dus des te meer ik voel des te beter. Maar hier schuilt een addertje onder het gras. Want als wij iets in het lichaam voelen betreft dat niet zelden opwinding en/of spierspanning. En nu is het zo dat het aanspannen van de spieren juist de doorstroming verhindert van die energie waar we het hier over hebben. Daarom hoor je in de internal martial arts voortdurend dat je moet 'ontspannen'. In the Chinese tradities heet het dat je 'song' of 'sung' moet zijn om de 'qi' te laten stromen.
Wanneer we het over 'qi' of 'chi' hebben, moet toch ook de beoefening van qigong of chi kung vermeld worden. Zoals in de naam vervat richt deze discipline zich op specifiek op het cultiveren van chi. Er lijkt een groeiende belangstelling te zijn voor de beoefening van qigong. Er bestaan heel veel vormen van qigong (zelfs een waarbij je alleen maar staat) die ook om veel verschillende redenen worden beoefend zoals uit onderstaand citaat mag blijken:
Today, millions of people worldwide practice qigong. Similar to its historical origin, those interested in qigong come from diverse backgrounds and practice it for diverse reasons, including for exercise, recreation, preventative medicine, self-healing, self-cultivation, meditation, and martial arts training. This was highlighted in the 1998 documentary titled, "Qigong - Ancient Chinese Healing for the 21st Century" by Francesco Garri Garripoli which aired on PBS-TV seen by over 88 million Nielsen-certified viewers.
De naam qigong is overigens pas sinds halverwege de vorige eeuw in zwang. Daarvoor sprak men over neigong dat zoiets betekent als intern werk. Een bijzondere qi- en neigong die mijn speciale interesse heeft is Yan Shou Gong.
In het scala van disciplines of oefenvormen waarin het samenvloeien of samenwerken van lichaam en geest centraal staan is Yoga veruit de bekendste en de meest beoefende. Vanuit de Indiase traditie kennen we ook het begrip prana als het schijnbare equivalent van chi of ki. Nu meen ik mensen die yoga beoefenen toch zelden te horen over het cultiveren van prana. Maar ik te weinig van deze (hatha)yoga om daar iets innigs over te kunnen zeggen en daar zal ik dus ook niet aan wagen.
<< vorige - volgende>>