70 jaar geleden

Vandaag is er weer eens de nodige aandacht voor een concentratiekamp.
Al veel over gezegd en telkens lijken woorden weer tekort te schieten.

Alweer één of nog één?

What's another year zong Johnny Logan ooit en won er destijds het Eurovisie songfestival mee. Nu verzuchten wij met enige regelmaat ook wel eens iets in de trant van 'alweer een jaar', maar daar is dan toch heus niets mee gewonnen. We willen er alleen mee zeggen dat we de jaren wel erg (te) snel voorbij vinden gaan.
Daar kon toch dit jaar, hier in huis, zomaar eens met wat meer en andere nuances tegenaan gekeken gaan worden.
De jaren vliegen weliswaar voorbij.
Maar we zijn de tel nog niet kwijt.
Marian, dan mag jij vandaag weer eens een streep op die lat zetten. Van harte gefeliciteerd!

Maar is het overheersende gevoel nu: alweer één of nog één?

Ook dr Sigmund

Over cartoons en (moderne, abstracte of conceptuele) kunst gesproken:
Peter de Wit betoont zich (vanmorgen in de Volkskrant) bij monde van dr Sigmund al evenmin als zijn collega's Doug Savage en Gummbah bijzonder onder de indruk van de vermeende diepgang van de moderne kunstenmakers.

Rotkho en Mondriaan

Het Gemeentemuseum Den Haag dat momenteel werk van Rotkho toont, heeft ook de grootste collectie Mondriaans onder zijn hoede. Beide schilders legden een vergelijkbare weg van figuratie naar abstractie af.
Het allerlaatste werk van beide schilders hing in Den Haag ter vergelijking, of 'ter lering ende vermaak', contrasterend doch gebroederlijk bij elkaar.
De toelichting bij de huidige Rotkho tentoonstelling zegt:

Alhoewel Rotkho het in eerste instantie niet leuk vond dat zijn werken door een kunstcriticus 'blurry Mondrians' werden genoemd, was Piet Mondriaan (1872-1944) wel een van zijn inspiratiebronnen. Hij noemde hem zelfs 'de meest sensuele schilder die hij kende'.

Dat laatste is nu bepaald niet wat mij het eerst of het meest treft in het werk van Mondriaan.

Wanneer ik voor mezelf de vergelijking trek tussen, laten we zeggen, de zoektocht naar de essentie van en door deze twee schilders, dan is Rotkho, in mijn ogen, toch de interessantste, de meest radicale en degeen die het verst en het diepst gaat.
Het lijkt hem uiteindelijk niet meer om het beeld of de kleurwerking te gaan maar om iets daarvoor, daarachter of daar voorbij. Hij wil daar in ieder geval geen of niet teveel woorden aan vuil maken en lijkt te weten of te willen benadrukken, wat overigens in menige spirituele leer of traditie ook het geval is, dat zo'n brij aan woorden en gedachten, dat gekwetter in de bovenkamer ofwel 'the monkey mind' het oproepen, doorgeven of de bewustwording van onze diepere zieleroerselen hevig in de weg kan staan.
Wanneer ik Rotkho's eigen woorden (zie bv. hier of hier) niet al te verkeerd interpreteer wil hij toch eerder uitnodigen en aanzetten tot een vorm van meditatie dan tot kunst(ig)kijken.

Wanneer je echter, zoals bij dergelijke exposities steevast de welhaast plichtmatige gewoonte lijkt, de weg van figuratie naar abstractie in beeld wilt brengen valt er heel wat meer, naar mijn smaak althans, bij Mondriaan te smullen. Hier lijken uitleg en woorden nagenoeg overbodig; de beelden spreken voor zich, ze illustreren het proces en vertellen zelf het verhaal. Is dat dan niet zo'n beetje het ultieme bereik en de grens van beeldende kunst?

Zoals ik al zei, heb ik het licht nog niet mogen aanschouwen ten overstaan van de Rotkho's in Den Haag. Wellicht was het daar op dat moment ook gewoon iets te druk voor.
De Rotkho Kapel leent zich waarschijnlijk beter voor dergelijke meditatieve ervaringen. Het ziet er op de afbeeldingen althans een stuk rustiger uit, maar ja, Houston is me toch wat ver.
En er zullen toch vast nog wel meer spirituele zoekers met een verfkwast in de hand rondlopen. Dan misschien bij gelegenheid nog maar weer eens een bezoekje aan Museum Insel Hombroich brengen waar zowel de ambiance als sommig werk zich toch ook voor vergelijkbare ervaringen zal lenen.
Daar is zoals deze foto laat zien ook ooit eens zo'n spirituele kwaster aan het werk geweest.
En onze Mondriaan dan? Tja, bij mijn weten is er nog geen Mondriaan-kerk of spiritueel centrum. De Mondriaan expositie die ik ooit bezocht was “Piet Mondriaan : 1872-1944” in 1966 en daar heerste destijds in ieder geval ook een gepaste rust en stilte.
Zie hier voor zomaar wat overwegingen en interpretaties aangaande de aard en het spirituele gehalte van Rotkho's werk. Rotkho voor het betere kunst- en meditatiewerk?

Cartoonisten weten er in ieder geval wel weg mee, met die aspiraties uit de moderne kunst.
Doug Savage:


Gummbah:

Europeanen aller landen ..

juist .. verenigt u, en dat lijkt zo'n beetje ook de boodschap van het boek Van welk Europa houden wij van Dick Pels.

In de Correspondent een interview met Pels hierover.



Het stuk begint met dit citaat van Richard Rorty:

Je moet loyaal zijn aan een droomland in plaats van aan het land waarin je elke ochtend wakker wordt

,waar het boek van Pels mee eindigt. Dat lijkt me nu een goede en zeer wenselijke vorm van idealisme.

Marxist theory?

Marxist theory old-school and utterly irrelevant these days? David Harvey doesn't think so:

Ici Paris

His surname was Chaplin

... and his first name was Charlie

from The Great Dictator

Pennenstreken en wapengekletter

Charlie

Joep

Memory

Memory ofwel geheugen.
Gisteravond op VPRO-televisie een bijzondere en een heel mooi gemaakte documentaire daarover gezien.
First Cousin Once Removed waarin Alan Berliner de door alzheimer getekende laatste levensfase van de dichter/schrijver Edwin Honig, die ook zijn achterneef, vriend en voormalig mentor was, op indringende wijze in beeld weet te brengen.



Kijk hier

Rotkho en kleur

De eerste vrijdag van dit nieuwe jaar brachten wij weer eens een bezoekje aan het Gemeentemuseum Den Haag, waar vanaf september vorig tot 1 maart van dit jaar werk van Mark Rotkho is te zien.
De publiciteitstrom werd rond deze expositie behoorlijk geroerd, zozeer zelfs dat googelen op Rotkho op dit moment al direct na het museum en de Wikipedia een verwijzing naar DWDD oplevert. Een nogal snel en lawaaierig programma waar Rotkho, die de rust en de stilte zo waardeerde en propageerde, toch, vermoed ik zo, allerminst van gecharmeerd zou zijn.



Die publiciteitstroom lijkt z'n vruchten in elk geval wel af te werpen. Hebben grotere musea hebben de laatste jaren sowieso geenszins te klagen over een gebrek aan belangstelling en toeloop, nu mochten we buiten achter een flinke rij aansluiten. Een uur later, in een bomvolle expositieruimte beland, moest ik nog wel even met weemoed terugdenken aan mijn eerste bezoek aan dit Haags Gemeentemuseum. Dat was in de zestiger-jaren toen ik hier als tiener, op een doordeweekse dag tijdens de zomervakantie, zo ongeveer moederziel alleen door de zalen en de gangen dwaalde. Destijds werd hier de eerste grote overzichtsexpositie van Mondriaan gehouden en de publieksdichtheid was toen van dien aard dat je rustig met regelmatige tussenpozen een kanon door de gangen had kunnen afschieten zonder een levende ziel te raken. Dat is dan in een halve eeuw toch wel even veranderd.
Wij maakten, in de hoop de omgeving zo ietwat buiten te kunnen sluiten, maar eens gebruik van de zogeheten audiotour. Zo hoorden we Peter Tuinman in meer hapklare brokken vertellen wat ook al op de muur geschreven stond. Wanneer je de engelstalige entry over Rotkho doorneemt weet je overigens net zoveel en nog veel meer over hem.
Wie een Rotkho wil aanschaffen moet een flinke zak duiten kunnnen neertellen. Rotkho geldt als een abstract expressionist en daarbinnen weer als representant van de richting Color Field painting. Maar over kleur gesproken, Rotkho wilde beslist niet als colorist gezien of benoemd worden. In een interview waarin hij nadrukkelijk tegensprak een colorist te zijn, zei hij ooit dat kleur hem niet wezenlijk interesseert en het niet meer dan een middel is.
Zijn doel is de elementaire menselijke emoties tot uitdrukking te brengen en aldus mogelijk een religieuze ervaring op te roepen.
Of de schilderkunst zich daar nu bij uitstek toe zou lenen, kun je natuurlijk afvragen. Maar dat lijkt dus wel de weg die Rotkho wilde gaan of slechten. Hij vond dat je niet over (zijn) schilderijen moest praten maar ze moest ervaren. Dat eerste ga ik, buiten de bekentenis dat het aanschouwen ervan mij toch geen noemenswaardige religieuze of spirituele ervaringen heeft opgeleverd, dan ook maar niet doen. Wellicht dat de andere (be)zoekers het beter troffen met die extatische of anderszins bijzondere ervaringen.
Er viel overigens ook nog een Mondriaan te bewonderen; nog zo'n schilder die behalve de kwalificaties abstract, radicaal en vernieuwer ook nogal eens als diepere motivatie een spirituele zoektocht wordt toegedicht.

Gewoon een ander jaar?

Wij hebben de jaarwisseling wederom in gepaste rust doorgebracht. De blogjes van toen en toen er op terugslaand, zie ik daarin geen noemenswaardig verschil met de afgelopen jaren. Terwijl het buiten merkbaar luider, flitsender en aanhoudender gevierd werd, knalde bij ons in huis alleen de kurk van de (methode)champagnefles. En ook we keken inmiddels traditiegetrouw naar de jaarlijkse Hootenanny van Jools Holland, waarin ook altijd mr. Clockface en een oude man met lange witte baard en zeis figureren.



Ook dit jaar spraken we maar geen al te concrete goede voornemens uit en hielden het maar weer bij algemeenheden als 'gezond en gelukkig samen'.
Het komende jaar zouden we natuurlijk heel hoopvol, positief en bruisend van optimisme tegemoet kunnen zien of gewoon als 'just another year'.



Dan heb je natuurlijk ook steevast nog van die zwartkijkers maar ik vrees dat die toch ook vaak de meeste realiteitszin aan de dag leggen. Mijn kijk op de nabije toekomst is er momenteel ook bepaald niet een van rozengeur en maneschijn.
Misschien zoveel reden te meer om de moed er toch maar in te houden, er het beste van te maken en iedereen het beste voor 2015 toe te wensen!

Dat die baard toch nog maar een poosje door mag groeien voordat die ouwe daarover of anders over z'n zeis begint te struikelen.