.. en .. van rechts naar links!

Wat is wijsheid?
Is een veelgehoorde vraag zoals we die allemaal wel eens (horen) verzuchten.
Het antwoord kan ook ik u helaas niet geven maar die vraag heeft mij altijd wel enigermate geïntrigeerd.
Bovendien mag ik bij gelegenheid graag ene Brederode citeren, die een belangrijk deel van onze menselijke ervaring zo mooi wist te vatten in de puntige uitspraak: 't kan verkeren!

Dat houdt dan weer verband met een lichte fascinatie van mijn kant met wat wel een paradox genoemd wordt. Volgens mij is het in dit ondermaanse namelijk zo dat oude wijn nogal eens in nieuwe zakken geschonken wordt (dat heet tegenwoordig ook wel marketing) terwijl er in wezen toch niet zo gek veel nieuws onder de zon te bekennen is; en het meeste nieuws bij nadere beschouwing vaak een kwestie van nieuwe inzichten in en een andere kijk op wederom de oude bekende materie blijkt te zijn; en nieuwe inzichten laten zich nu eenmaal bij uitstek graag uitlokken door paradoxen ofwel door het bevroeden, het doorzien en het te boven komen van schijnbare tegenstellingen.
(Ik had mij onlangs, op aanraden van iemand, voorgenomen niet meer van die lange zinnen neer te schrijven, maar dat vraagt zo te zien toch nog enige oefening)

Als je, dat alles zo zijnde, dan in de boekwinkel stuit op een mooie en intigerende titel als: 'De wijsheidparadox', dan kun je zo'n boek natuurlijk niet zomaar voorbij lopen en ongeopend links en dan ook nog eens afgeprijsd laten liggen, zult u wel begrijpen. Dat heb ik dan ook niet gedaan.

En zo kan ik een ieder dit fraaie boekwerkje met de ondertitel 'Hoe het verstand groeit terwijl de hersenen ouder worden' van harte aanbevelen. De auteur is Elkhonon Goldberg, een gerenomeerd neuroloog die zich nog leerling van Luria, en aldus indirect van Vygotsky, mag noemen.



Goldberg propageert de zgn. 'novelty-routinization' theorie m.b.t. de hemisferische specialisatie of lateraliteit.

Sinds Bogen, Sperry en Ornstein hun eerste verkenningen in de hemisferische specialisatie deden, en publiceerden over hun bevindingen en hypothesen over de indeling van onze bovenkamer en de sterke kanten van links en rechts daarin, lijkt, zoals uit het vorige stukje mag blijken, welhaast het beeld te zijn ontstaan van twee helften of kwabben waarvan de een de saaie en vervelende klussen en de ander de leuke en opwindende dingen voor zijn rekening neemt. Alsof links van alles en nog wat vertegenwoordigd dat we vaak zijn en doen maar liever niet mee vereenzelvigd worden terwijl rechts dan vooral lijkt te staan voor die dingen die we meestal niet doen of zijn maar waar we wel graag goede sier mee zouden maken.
Dergelijke beeldvorming en verbeelding kan natuurlijk niet los gezien worden van wat wij erin (willen) projecteren en doet mij in dat verband wel wat denken aan het onzinverhaal dat wij maar 10% van onze hersenen zouden gebruiken.

Met de 'novelty-routinization' theorie geeft Goldberg een verrassende draai aan dit (in betrekkelijk korte tijd ontstane en overheersende) beeld en komt met een meer functionele verklaring aangaande verschillende tussen de hersenhelften. Hij schrijft:

Tweeledigheid is een van de hoofdkenmerken van het ontwerp van de hersenen en een blijvend mysterie. Waarom zijn de hersenen in twee hemisferen verdeeld? Talrijke theorieën en speculaties zijn geopperd om dit fundamentele kenmerk van het ontwerp van de hersenen te verklaren, maar geen ervan kon het mysterie ontrafelen. Wij zullen een radicaal nieuw idee over de tweeledigheid van de hersenen onderzoeken: de rechterhersenhelft is de hemisfeer van het 'nieuwe' en de linkerhersenhelft is de bewaarplaats van goed ontwikklede patronen. Dit betekent dat er, naarmate we ouder worden en meer patronen verzamelen, een geleidelijke verandering in het 'machtsevenwicht' van de hemisferen plaatsvindt: de rol van de rechterhemisfeer wordt kleiner en die van de linkerhemisfeer wordt groter. Naarmat we ouder worden verlaten we ons steeds meer op de linkerhemisfeer; we gebruiken haar intensiever.

In zijn relaas over 'onze cognitie' en zijn argumentatie voor bovengenoemde stelling ten aanzien van de ontwikkeling, rijping en veroudering van onze hersenen en het lot van onze cognitieve vermogens en vaardigheden daarbij, kent Goldberg een centraal belang toe aan patronen, patroonkracht en patroonherkenning.
Ook taal en geheugen worden hier een cruciale rol toegedicht.
Taal is dan zowel een instrument ten dienste van patroonherkenning als een constituerende bouwsteen ervan.
Daar waar het geheugen ter sprake komt stelt de auteur een nieuwe taxonomie voor waarin het belangrijkste onderscheid dan dat tussen het generieke en het specifieke geheugen is.
(in de Nederlandse vertaling waarin ik dit boek las wordt steeds gesproken over 'generisch' geheugen en 'generische' herinneringen; dit klinkt mij nogal vreemd in de oren en doet me telkens weer denken aan geslachtsziekten en daarom verkies ik in dit verband het woord 'generiek')



Ik vond dit boek van Goldberg bijzonder prettig leesbaar en zeer informatief op een terrein waar de nieuwe ontdekkingen en voortschrijdend inzicht veelal in de vorm van geïsoleerde feitjes, data en cijfertjes en vage of ronduit uitzinnge beloften voor de toekomst tot ons komen.
Goldberg schetst, bespreekt en beargumenteert hier vooral ook ruimere en zinvolle verbanden.
En het licht van de titel ook geen gebrek aan 'wijze woorden' of, zo je wilt, 'zinnige opmerkingen' over zaken als wijsheid en genialiteit en over wat al dan niet wetenschap zou mogen heten. Ik ben dus wellicht toch iets verder gekomen met de vraag: wat is wijsheid?, maar dat ga ik hier nu niet verder uit de doeken doen.

Ziehier nog een blogbespreking van dit boek; of hier ... of hier

En wat betreft het ... van links naar rechts ... en dan weer ... van rechts naar links ... het klinkt welhaast als een kinderliedje ... maar het doet mij toch vooral ook weer even aan een bekende uitspraak van ons aller Bredero denken!

Van links naar rechts .. en..?

En dan gaat het hier even niet over links en rechts als aanduiding van politieke gezindheid, voor zover links en rechts daar nog enige betekenis zouden hebben. Of u links- of rechtshandig bent komt daarentegen wel weer enigszins in de buurt van het hier door mij beoogde onderwerp en vraagstelling want die luidt namelijk: hoe gebruiken wij onze hersenen, linksom of rechtsom?; en ... so what? ... wat doet het ertoe?

Met dat de termen links en rechts op politiek vlak aan betekenis in lijken te boeten, schijnen ze op een ander terrein in het algemeen spraakgebruik steeds betekenisvoller te worden. En dan heb ik het over de bevindingen van de neurowetenschap, over de topografie van ons brein en over hoe we met die (beperkte) kennis naar onszelf kijken en over ons eigen functioneren plegen te spreken.
U weet wel dat hemisferen- en lateralisatieverhaal met de onderscheiden linker- en rechterhersenhelftfuncties.

In 'Ons besturingssyteem?' merkte ik eerder op:

Inmiddels lijkt het denken en spreken in termen van linker- en rechterhersenhelftfuncties en kenmerken al evenzeer gemeengoed als het hanteren van de computermetafoor. Op talloze websites en blogs kun je ook middels het bekende danseresje zelf even checken welke hersenhelft dominant zou zijn. En zo schijn ik andere hersenen te hebben dan de meeste mensen. Wanneer je ons (of sommigen onder ons) vandaag de dag zo over de onderscheiden hersenhelftfuncties hoort spreken en leuteren zou je bijna gaan denken het hier vanzelfsprekendheden betrof die we als niet meer dan logisch beschouwen en die we altijd van nature aangevoeld en/of vermoed hadden. Dat blijkt dus niet zo te zijn en het is eerder weer zo'n gevalletje waar enig commentaar van onze Bredero toch wel weer op zijn plek lijkt.

Waarbij dan ook nog wel even fijntjes gewezen mag worden op onze schier onbedwingbare neiging tot mythevorming en broodjes aap aangaande deze materie. En op het feit dat deze functieverdeling en specialisatie bij lange na niet zo duidelijk en vast en wel omlijnd is als bv de homonculi zoals de neurocartograaf Penfield die zo mooi voor ons uittekende. Alsook op de zogeheten plasticiteit van het menselijk brein. Zo schijnen bij sommige linkshandigen bepaalde taalfuncties anders gelokaliseerd te zijn dan bij rechtshandigen terwijl dat bij een ander deel weer niet het geval is. (Het is toch ook altijd wat met die linkshandigen!)

Maar als we de details en de muizenissen even laten voor wat ze zijn lijkt er toch een globaal beeld te ontstaan over die lateralisatie waarbij overigens de linkerbovenkamer toch opvallend vaak belletjes doet rinkelen die wij met orde, netheid, werk en star geploeter plegen te associëren terwijl de vrije en open ruimte aan de rechterkant eerder beelden van vakantie, genieten en sereen inzicht lijkt op te roepen.

Deze momenteel nogal populaire en gangbare links-rechts indeling en waardering is in niet geringe mate mede schatplichtig aan Robert Ornstein die daar overigens niet in is blijven hangen en veel meer interessants te melden heeft.

Iemand die er wel bijzonder boeiend en meeslepend over weet te vertellen is dr. Jill Bolte Taylor. Het uitzonderlijke aan haar betoog is dat zij de materie van binnenuit en van buitenaf weet te beschrijven. Hoor haar verhaal hier in de TEDtalk 'My stroke of insight' en als we iets ontberen is het toch wel vaak 'inzicht', nietwaar?:




Helaas verklapt dr. Jill er niet bij waar je de betreffende schakelknopjes kunt vinden.

P.S. Hier dezelfde TEDtalk met Nederlandse ondertiteling en desgewenst Nederlandse transscriptie

<< ons besturingssysteem
ja .. en .. dan .. >>

rondje Opperdoes

We keken er al een poosje reikhalzend naar uit: de nieuwe oogst van de Opperdoezer-Ronde.
En nu lees ik zondagochtend op een ander blog dat ze er weer zijn.
Wij dus nog maar even een rondje Opperdoes gedaan om wat van die rondjes te scoren.
En zie:



Daar zijn ze dan weer!
Klein en rond; nou ja, rond .. wat heet rond .. ze zijn toch wel wat moeilijk te schillen en ik schrap ze dan ook meer. Dat doe ik met mijn handen en een paar handschoenen met een dusdanig ruwe structuur dat ze welhaast als een soort schuurpapier of schuursponsje werken.



In de pan en ..



... ondertussen blijkt het dunschillertje voor de piepers toch nog op andere wijze zijn diensten bewezen te hebben.



De rondjes erbij en smikkelen maar!



Een heus zondagsmaal.

De mevrouw waar we de opperdoezers kochten zei nog: 'hiervoor hoef je niet naar een restaurant te gaan' en zo is het maar net.

Einde of begin?

Francis Fukuyama is een alom bekend politiek filosoof die in 1989 furore maakte met zijn essay: 'Het einde van de geschiedenis'. Een kreet die met name in neo-liberale en conservatieve kringen met warm enthousiasme werd ontvangen en als vader van de gedachte kwistig werd misbruikt.
Ik heb dat altijd als een een volslagen mallotige en onzinnige kreet beschouwd omdat volgens mij de geschiedenis eerder nu pas goed lijkt te kunnen gaan beginnen en vorm moet krijgen, tenminste als wij niet binnen afzienbare tijd deze aarde vernietigen of onleefbaar maken en zo zelf een driest en droef einde aan onze geschiedenis maken.



In het 'Vervolg' (zaterdagbijlage VK) lees ik een interview met Fukuyama naar aanleiding van zijn nieuwe boek: 'De oorsprong van de politiek'.
In 2004 keerde hij zijn neoconservatieve vrienden, die hem wel graag als intellectueel boegbeeld en één van hen zagen, de rug toe omdat hij het o.a. niet erg kon vinden met het maschismo en maakbaarheidsgeloof van die club.
Zijn nieuwe boek is door Amerikaanse recensenten wel omschreven als 'het begin van de geschiedenis'.

Aan het einde van het interview begint Fukuyama opeens over Nederland en zegt dat ons land een belangrijke rol in de ontwikkeling van de democratie heeft gespeeld. En vervolgt:

'Maar de opkomst van het populisme is een substantiële bedreiging voor jullie democratie'.

en

'Het is één ding om te zeggen: we zijn te politiek correct geweest en we mochten helemaal niet meer over nationale identitieit praten. Maar het is iets heel anders om een nationale identiteit te construeren waaraan een belangrijk deel van je burgers niet mee kan doen'.

en

'Ik vind het gevaarlijk als bevolkingsgroepen die eigenlijk heel zwak zijn, worden afgeschilderd als een geweldige bedreiging voor je eigen cultuur'.

En daar kan ik het alleen maar roerend mee eens zijn.

Hier nog twee interviews met Fukuyama in Trouw en met Rob Trip.

Brood op de plank

Nee, ik wil het hier nu niet hebben over een platvloers onderwerp als 'de kost verdienen' en hoe je dat zou kunnen doen. Ik ga het nu liever eens hebben over de nog veel aardsere en basalere kunst van het 'brood bakken' en hoe je dat zou kunnen doen.

Al ruim 15 jaar doe ik dat namelijk zelf en dat bevalt prima.
Ik zie even wat rond googelend dat ik bepaald niet de enige ben die dat doet en er op het wereldwijde web volop informatie te verkrijgen valt over zelf je brood bakken, recepten, broodbakmachines en zowaar zelfs een startpagina en een Wiki-artikeltje over dit onderwerp. Geen onderwerp dus waar iemand nu met smart op zal zitten wachten maar even zo vrolijk en toch ....

Hoe bak ik dan mijn brood?
Wel in de broodbakmachine uiteraard

met de hier afgebeelde ingrediënten

te weten:
olijfolie
water
zout
meel
en droge gist als vaste basisingrediënten.
Met name de verhouding water, zout en gist luistert vrij nauw en is bepalend voor een goede consistentie en het rijzen van het brood.

Daar kun je dan naar believen een en ander aan toe voegen en dat is in mijn geval dan gewoonlijk een mengseltje van gehakte walnoten, zonnebloem-, pijnboom- en pompoenpitten plus wat gesneden zongedroogde tomaatjes, wat bruschetta met wat olie van de pomodori secchi daardoor voor de smaak.


Meel is in tal van soorten, variaties en samenstellingen verkrijgbaar. Ik gebruik een combinatie van tarwebloem en volkorenmeel gemalen in de molen 'De krijgsman' in Oosterblokker. Ik zie op de website dat ze daar ook nog een zorgbakkerij hebben die de 'De Molenwiek' heet.


Procedure: ik zet de bakvorm met een paar druppels olijfolie op de weegschaal en op 0, voeg ca. 275 gram water toe, doe 6 gr. zout erbij en gooi het zaden- en notenprutje erin. Dan 120 gr. tarwebloem gevolgd door 300 en nog wat gram volkorenmeel; meestal vul ik het aan tot zo'n 800 gr. totaalgewicht. Dan maak ik een klein kuiltje waar tot slot drie theelepeltjes droge gist (korreltjes) in verdwijnen.

Het gewenste programma en standen in toetsen en het mengen, kneden en bakken aan het apparaat overlaten.

Als het goed is komt alles na drie tot drie-en-een-half uur dan helemaal voor de bakker en zegt een piepsignaal je dat het klaar is.
Dan af laten koelen of de bakvorm met ovenwanten uit het apparaat halen.

En zie daar een bruin brood waar, om het gebit of het broodmes niet al te zeer te beproeven, nog even een schoepje uit verwijderd dient te worden.

Dan kan, na een afdoende afkoelingsperoide, het mes erin. Daar het brood bij ons niet zo hard gaat en het na drie dagen oud is doe ik even 4 sneetjes apart.

Deze worden onder het toeziend oog van Shailish twee aan twee verpakt om wanneer voldoende afgekoeld in de vriezer te verdwijnen.

Eenmaal weer uit de vriezer en ontdooid heb je dan weer zo goed als vers brood!

Zoals diverse websites over dit onderwerp laten zien is er een ongekend aantal variaties van broden en broodsoorten mogelijk. Zelf heb ik me weleens aan een chorizo-uienbrood gewaagd en dat smaakte uitstekend maar gewoonlijk hou ik het toch bij bovenstaand beproefd recept.

Zo bruin bak ik ze dus soms maar er zit nooit iets in mijn brood dat ik er niet zelf willens en wetens ingestopt heb en wij kennen nog de geur van brood dat gebakken wordt. Qua voedingswaarde en gevoel van verzadiging komt mijn boterham overeen met 2 tot 3 sneetjes van de bakker of uit de supermarkt.

Zoete broodjes bak ik gewoonlijk niet maar ik herinner me wel ooit voor een kerstlunch op mijn werk een noten- en vruchtenbrood gebakken te hebben, geïnspireerd door het zogeheten Oostenrijkse 'Kletzenbrot'.

P.S. De hier gebruikte bruschetta is toevallig rechtstreeks afkomstig van de Mercato Centrale in Firenze.

Wat zeggen de cijfers?

Gisteren las ik in de krant als onderschrift bij een foto:

De wereldbevolking heeft de afgelopen vijftig jaar één tot anderhalf uur slaap per nacht ingeleverd ...

Hoe zouden ze dat gemeten of geconcludeerd hebben?; denk ik dan.
Maar goed, stel dat het betrouwbare cijfers zijn, wat zegt dat dan?
Zijn we dan rijker geworden, want tijd is geld roepen we toch altijd?
Of betekent het dat we onze tijd tegenwoordig beter en efficiënter gebruiken?

.... en slaapt vooral rommeliger.

eindigt dan de zin en dat lijkt toch eerder op meer onrust hedentendage en een chaotischer levenswijze te duiden!




Het begeleidend artikletje in de Volkskrant van 10 mei gaat over slaapgebrek en slapeloosheid en draagt de titel: Ongewenst wakker.

5 mei en de vrijheid

Gisteren herdachten we degenen die hun leven in de waagschaal gelegd hebben voor onze vrijheid en daarbij het leven lieten.

Vandaag vieren we deze vrijheid.

En morgen zullen we dan wel weer zien wat we tot dusverre met die vrijheid gedaan hebben en er nog mee willen of zullen gaan doen.

Volksvijanden

De Amerikanen hebben dan ten lange leste toch die ene belangrijke slag weten te slaan in 'the war on terror'.
Ze hebben Osama Bin Laden om het leven gebracht. Dat is dan vooral een belangrijke slag in de beeldvorming en één die in verschillende delen van de wereld wel eens heel verschillende beelden, gedachten en gevoelens zou kunnen oproepen.

Ik vrees en vermoed dat ze (maar evenzeer we) ook een harde dobber zullen hebben aan bevechten van die andere volksvijand genaamd 'Obesitas'.
Dat zal vast heel wat meer tijd en geld gaan kosten.



(Download hier het F as in Fat rapport uit 2009)