Rotkho en Mondriaan

Het Gemeentemuseum Den Haag dat momenteel werk van Rotkho toont, heeft ook de grootste collectie Mondriaans onder zijn hoede. Beide schilders legden een vergelijkbare weg van figuratie naar abstractie af.
Het allerlaatste werk van beide schilders hing in Den Haag ter vergelijking, of 'ter lering ende vermaak', contrasterend doch gebroederlijk bij elkaar.
De toelichting bij de huidige Rotkho tentoonstelling zegt:

Alhoewel Rotkho het in eerste instantie niet leuk vond dat zijn werken door een kunstcriticus 'blurry Mondrians' werden genoemd, was Piet Mondriaan (1872-1944) wel een van zijn inspiratiebronnen. Hij noemde hem zelfs 'de meest sensuele schilder die hij kende'.

Dat laatste is nu bepaald niet wat mij het eerst of het meest treft in het werk van Mondriaan.

Wanneer ik voor mezelf de vergelijking trek tussen, laten we zeggen, de zoektocht naar de essentie van en door deze twee schilders, dan is Rotkho, in mijn ogen, toch de interessantste, de meest radicale en degeen die het verst en het diepst gaat.
Het lijkt hem uiteindelijk niet meer om het beeld of de kleurwerking te gaan maar om iets daarvoor, daarachter of daar voorbij. Hij wil daar in ieder geval geen of niet teveel woorden aan vuil maken en lijkt te weten of te willen benadrukken, wat overigens in menige spirituele leer of traditie ook het geval is, dat zo'n brij aan woorden en gedachten, dat gekwetter in de bovenkamer ofwel 'the monkey mind' het oproepen, doorgeven of de bewustwording van onze diepere zieleroerselen hevig in de weg kan staan.
Wanneer ik Rotkho's eigen woorden (zie bv. hier of hier) niet al te verkeerd interpreteer wil hij toch eerder uitnodigen en aanzetten tot een vorm van meditatie dan tot kunst(ig)kijken.

Wanneer je echter, zoals bij dergelijke exposities steevast de welhaast plichtmatige gewoonte lijkt, de weg van figuratie naar abstractie in beeld wilt brengen valt er heel wat meer, naar mijn smaak althans, bij Mondriaan te smullen. Hier lijken uitleg en woorden nagenoeg overbodig; de beelden spreken voor zich, ze illustreren het proces en vertellen zelf het verhaal. Is dat dan niet zo'n beetje het ultieme bereik en de grens van beeldende kunst?

Zoals ik al zei, heb ik het licht nog niet mogen aanschouwen ten overstaan van de Rotkho's in Den Haag. Wellicht was het daar op dat moment ook gewoon iets te druk voor.
De Rotkho Kapel leent zich waarschijnlijk beter voor dergelijke meditatieve ervaringen. Het ziet er op de afbeeldingen althans een stuk rustiger uit, maar ja, Houston is me toch wat ver.
En er zullen toch vast nog wel meer spirituele zoekers met een verfkwast in de hand rondlopen. Dan misschien bij gelegenheid nog maar weer eens een bezoekje aan Museum Insel Hombroich brengen waar zowel de ambiance als sommig werk zich toch ook voor vergelijkbare ervaringen zal lenen.
Daar is zoals deze foto laat zien ook ooit eens zo'n spirituele kwaster aan het werk geweest.
En onze Mondriaan dan? Tja, bij mijn weten is er nog geen Mondriaan-kerk of spiritueel centrum. De Mondriaan expositie die ik ooit bezocht was “Piet Mondriaan : 1872-1944” in 1966 en daar heerste destijds in ieder geval ook een gepaste rust en stilte.
Zie hier voor zomaar wat overwegingen en interpretaties aangaande de aard en het spirituele gehalte van Rotkho's werk. Rotkho voor het betere kunst- en meditatiewerk?

Cartoonisten weten er in ieder geval wel weg mee, met die aspiraties uit de moderne kunst.
Doug Savage:


Gummbah: