Waar is die uitgang dan?

Dat onvoorziene probleempje van de Britten lijkt zich zomaar opgelost te hebben. Larry, the Chief Mouser to the Cabinet Office, krijgt nieuwe baasjes, zo wist de krant deze week te melden. Waarschijnlijk weten ze bij de redactie niet dat een kat zelf de dienst uitmaakt en derhalve geen bazen heeft. Dat in tegenstelling tot het gewone volk; wij komen om in de bazen en met name de vele zetbazen. Daarbij zijn wij, mensen uit het volk, veelal gebonden aan een wirwar van regels en afspraken waar Larry nadrukkelijk geen boodschap aan heeft.
En, ze luistert naar een, dunkt mij, toch wel klinkende naam: Theresa May; het had een artiestennaam kunnen zijn. Nu moet je ook een beetje artiest of duivelskunstenaar zijn voor de job of het kunstje dat haar te wachten staat. Ga er maar aan staan: een tot op het bot verdeelde natie naar, door of langs de zogenaamde 'uitgang' praten en loodsen. Zie al die BBBB-ers, de Boze, Bange en Bezorgde Burgers maar eens tevreden en in het gareel te houden. Maak die maar eens wijs dat ze hun vergane glorie, economische voorspoed en de zeggenschap in eigen huis weer helemaal terugkrijgen zonder dat het ze iets zal gaan kosten. En dat allemaal op eigen kracht en door eigen toedoen omdat ze zo'n geweldig, flink en pragmatisch volkje zijn dat zich er graag op voor laat staan de oudste democratie ter wereld te mogen heten.

Theresa May lijkt evenwel een vliegende start te maken en zich vooralsnog met verve van die schier onmogelijke taak te willen kwijten. Maar hoe en waar ziet zij de 'uitgang' en wat denkt zij daarachter te kunnen vinden? En dan en wat gaat er buiten alle beeldvorming en 'window-dressing' dan echt veranderen in de verhouding en het verkeer tussen Albion en Brussels?
De kranten stonden daarover de afgelopen 14 dagen vol met analyses, voorspellingen en wat iets meer zij. Ik vermoed dat dat nog het meest in de richting gaat komen van wat Arnon Grunberg kort, helder en to-the-point verwoordde in zijn Voetnoot van 13 juli:

Voetnoot Nexit
Theresa May wordt de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk nadat alle overige kandidaten zichzelf afdoende hadden gediskwalificeerd. Ze verklaarde meteen dat ze geen vervroegde verkiezingen zou uitschrijven. Verder zei ze, een uitspraak die beroemd zou kunnen worden: 'Brexit betekent Brexit en we gaan er een succes van maken.'
De FTSE 100 steeg 1,4 procent en bereikte het hoogste punt van het jaar. Brexit betekent namelijk een Brexit die geen Brexit zal zijn. Niet alleen goed voor de financiële markten, goed voor iedereen. May verklaarde ook dat ze dit jaar niet artikel 50 van het EU-verdrag in werking zal zetten.
Theresa May heeft vermoedelijk, zoals een politicus betaamt, talent voor stroperige diplomatie. Dat vergroot de kans op een schijn-Brexit.
En voor hen die nog dromen van een Nexit: eerder zal Beieren onafhankelijk worden van de Bondsrepubliek dan dat Nederland zijn economische eenheid met Duitsland in gevaar brengt.
Arnon Grunberg

Die volkswil die wil toch wat! een probleempje lijkt nog wel dat ie wel erg grillig en veranderlijk kan zijn. Maar we kunnen er toch altijd nog een paar referenda tegenaan gooien; dan weten we tenminste wat de kiezer, die altijd gelijk heet te hebben, nu echt precies wil en kan hij eindelijk eens zelf over zijn lot beslissen. Het democratische ideaal toch of niet soms?
Na het gekrakeel over een 'Grexit' en een middels een referendum afgedwongen 'Brexit' horen we ook al een poosje een aantal overijverige democraten van populistische signatuur roepen om referenda ten behoeve van een 'Nexit', een 'Frexit' of wat voor 'Exit' dan ook. Tja, het kan nog druk worden bij de 'uitgang'. Als dat maar geen algehele 'neergang' en 'afgang' gaat worden!

Steeds meer analytici en commentatoren, in vooral de gedrukte media, ontwaren en bespreken de laatste tijd een crisis in of het failliet van representatieve democratie zoals wij die in de Westerse wereld kennen.
Referenda golden tot voor kort als een mogelijk panacee voor de rafelranden en de uitglijders van die representatie. Maar in dit mediatijdperk, waarin we zo ongeveer dagelijks getrakteerd worden op de uitslagen van weer nieuwe peilingen, waaruit we dan kunnen opmaken hoe we er nu dan over denken en of de weegschaal vandaag een procentje meer of minder de ene of de andere kant uitwijst voelen ze zelfs bij D66 dat je je met een referendum op glad ijs begeeft. Complexe zaken in een emotioneel geladen zwart-wit kader plaatsen om vervolgens alle pijlen van ontevredenheid en frustratie op Brussel of Europa te richten, het summum van democratie?

Ton Zwaan denkt daar radicaal anders over en stelt in een opiniestuk in de Volkskrant zelfs:

Referenda zijn in strijd met de democratie

Hij roept nog even in herinnering dat de Duitsers vanwege het Hitler-regime nog altijd een wrange smaak in de mond krijgen bij het houden van referenda en dat Poetin en Erdogan ook heel goed weten hoe dit middel in te zetten om hun doelen te bereiken. Verder zegt hij, de gevolgen van een Brexit inschattend:

De tragiek is dat de misleide kiezers die voor het vertrek uit de EU stemden - de laagstgeschoolden, meest kwetsbaren, ouderen en plattelanders - waarschijnlijk het hardst getroffen zullen worden door de gevolgen van hun eigen keuze. Dalende koopkracht, minder werkgelegenheid en meer druk op de algemene voorzieningen zijn vooral voor hen nadelig.

en besluit dit artikel met:

Het wordt de hoogste tijd te onderkennen dat nationale referenda strijdig zijn met de principes van de parlementaire democratie en de rechtstaat. Ze zijn geen waardevolle toevoeging aan het democratisch instrumentarium, maar een vorm van volksverlakkerij die aanzet tot leugen, bedrog en manipulatie en uiterst bedenkelijke gevolgen kan hebben. Stop de referendumzwendel. Schaf alle referendumwetgeving op nationaal niveau af. De stabiliteit en de toekomst van Nederland en van Europa zijn te belangrijk om over te laten aan namaakjournalisten, neppolitici en pseudo-intellectuelen.

Tja, zo bezien is er heus wel een uitgang maar het is dan wel de achterdeur uit.