Eerder gaf ik al mijn kijk op gedragsmodificatie en de toepassing daarvan. In een zin komt die neer op: we passen het sowieso toe dus laten we het dan bewust en verstandig doen.
Wel ben ik het volkomen met McGee eens dat het achteloos toepassen van behavioristische technieken, het blindelings gericht zijn op een eenmaal als gewenst verklaard gedrag als doel, het lichtzinnig inzetten van aversieve stimuli of straffen met het te weinig oog hebben voor de beleving en het welbevinden van de persoon zondermeer reële gevaren zijn waar we ons in de praktijk bewust van dienen te zijn. Want aldus worden gemakkelijk uit domme routine of machteloosheid stapsgewijs allerlei grenzen overschreden.
McGee gebruikt ergens de hele mooie en goedgetroffen term 'psychological arithmetic'.
De voorbeelden die McGee zo her en der aandraagt, om zijn afwijzing van elk gebruik van de 'carrot and the stick' in zijn GT-aanpak te staven, betreffen ook veelal zeer schrijnende gevallen waar in de betreffende casussen dan nogal met de botte bijl of uit onmacht of geharnaste onverschilligheid op gereageerd wordt.
Maar een glimlach werkt ook als een beloning en een frons kan ook als een afwijzing en ergo als straf ervaren worden. Moeten wij dat soort vanzelfsprekende en soms vaak onbewuste reacties proberen te onderdrukken? Op een haast reflexmatig niveau laten veel van onze reacties zich volgens mij ontegenzeggelijk beinvloeden of 'shapen' volgens behavioristische principes; en hanteren we die zo goed en kwaad als het gaat bv. ook als we iemand of onszelf willen leren jongleren, piano spelen of autorijden om maar een paar dwarsstraten te noemen.
Om bovenstaande reden en omdat het langs gedragstherapeutische lijnen denken nogal met onze alledaagse houding, reacties en opvattingen vervlochten is, lijkt het me niet zinnig, om elke vorm ervan te vuur en te zwaard te bestrijden.
Ik zou eerder denken wees je bewust van het voorkomen en de werking ervan en neem de nodige prudentie en zorgvuldigheid in acht bij het bewuste of geplande gebruik ervan.
Daarbij lijken twee andere zaken mij wel van onderscheidend belang; en die schijnen mij beiden mij ook eens geheel in de geest van GT.
Een heel belangrijk onderscheid lijkt me dan het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke beloning.
McGee geeft in zijn gevalsbeschrijvingen ook een aantal duidelijke illustraties van dit onderscheid. Een onderscheid dat naar mijn smaak in ons werk (maar ook in het maatschappelijk en economisch verkeer; denk aan bonussen) nogal eens sterk onderbelicht blijft.
Dat onderscheid is sterk verweven met het onderscheid tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie. En wij proberen toch hopelijk in ons werk zo mogelijk altijd de intrinsieke motivatie de ruimte te geven en te stimuleren.
Een ander belangrijk onderscheid bij de inzet van gedragtherapeutische technieken is, dunkt me, de vraag in of en in hoeverre een cliënt (of diens vertegenwoordigers) betrokken worden bij het opstellen van beoogd doel of richting. Dit is in de tak van zorg waarin ik werkzaam ben niet altijd een eenvoudige of eenduidige zaak i.v.m. vragen rond wils- en handelingsbekwaamheid van de betreffende cliëntele.
Dat lijkt overigens idemdito voor de casussen zoals door McGee beschreven te gelden; ook daar is de instemming van de betrokkene niet eenduidig maar complex, weliswaar cruciaal maar aanvankelijk verondersteld of afwezig en moet vervolgens aldoende gewonnen worden.
In een ander stuk onder de titel : A Summary of Gentle Teaching van de hand Michael Woods lees ik dan tot mijn verbazing bij Strategies and Techniques:
Clearly, it is based in the behavioural approach of Differential Reward of Alternative behaviours.
The basic paradigm in Gentle Teaching is: 1.Ignore/Interupt 2. Redirect 3. Reward
en onder Further Key Stragegies zie ik Stimulus control en Shaping and Fading staan. Dat zijn dan toch termen die je eerder bij Skinner zou verwachten.
Dat roept toch welhaast weer de bekende lijfspreuk van Bredero in gedachte!
No comments:
Post a Comment