Economie en moraal

Het zal zo'n jaar of vijf geleden zijn dat ik in een boekhandel in Neustadt an der Weinstrasse een boekje in mijn handen had van Hans Küng, een Duitse theoloog, dat de ondertitel droeg 'Warum Ökonomie Moral braucht'. Die titel trok toen mijn aandacht en intrigeerde mij ook enigszins. Ik dacht bij mezelf: wat merkwaardig toch dat deze vraag zich zo laat stellen, want zou het niet geëigender zijn en meer voor de hand liggen dat lieden die menen dat economie wel zonder moraal (of fatsoen) kan eens uitleg zouden geven over het hoe en waarom van die, wat mij betreft onmogelijke, stelling.
Maar misschien ben ik nog niet 'homo economicus' genoeg.


In de Correspondent van vandaag herinnert Rutger Bregman ons in 'Hoe de moraal uit de economie verdween' ons er eens fijntjes aan dat de economie toch ooit gewoon een tak en integraal onderdeel van de moraalfilosofie was. Dat waren dus overduidelijk andere tijden toen denkers als Locke, Smith en Stuart Mill belangrijke impulsen gaven aan het denken over en het vormgeven aan de samenleving en de maatschappelijke orde.

John Locke, Adam Smith en John Stuart Mill, de grondleggers van de klassieke economie, waren eerst en vooral moraalfilosofen. Ze waren constant bezig met vragen als: Hoe horen we ons te gedragen? Verandert het kapitalisme ons karakter ten goede of ten slechte? En wat is van waarde en wat niet?