De morele imbeciel (1)

De laatste tijd lijkt er behalve vanuit de wetenschap ook in de media enige belangstelling te ontstaan voor het verschijnsel psychopathie. En dan niet uitsluitend voor de geweldadige criminele variant daarvan maar ook voor de gewiekste en succesvolle variant die nu ook wel 'snakes in suits' genoemd worden. Zij vallen aanzienlijk minder snel negatief op en naar het schijnt doen ze het erg goed in hogere posities in het bedrijfsleven en de politiek en met name in de financiële wereld en het bank- en beurswezen.

Mij was dit fenomeen bekend onder de noemer van de 'geslaagde psychopaat' en ik herinner me uit de 80tiger-jaren een artikeltje van theoretisch pedagoog Ben Spiecker waarin hij 'de morele imbeciel' schetste.
Een sprekende en adequate typering, zou ik denken, omdat het onderscheidende kenmerk van de psychopaat toch is dat hij, wat wij noemen, een geweten lijkt te ontberen en derhalve geen enkele boodschap heeft aan de 'morele conversatie' die wij mensen door, over en langs alle andere beslommeringen constant met elkaar plegen te voeren.
De sluwerikken onder hen weten dat echter knap te camoufleren, intellectueel gezien mankeert er niets aan maar aan de gevoelsmatige kant ontbreekt het vermogen tot welgemeende sympathie en doorvoeld medeleven.
Ik wil die die term wel in ere houden: de morele imbeciel.



In dat artikeltje van Spiecker kwam als ik mij wel herinner ook nog iemand aan het woord, laten we hem Mr. Smith noemen, die al die moraliserende praat en gepreek over de geslaagde psychopaat af wilde doen als het meelijwekkende gemekker van de verliezer. Want zo betoogde deze meneer (een Amerikaans filosoof als ik het wel heb) die zogenaamde geslaagde psychopaat heeft toch gewoon niets anders gedaan dan om met alle hem ten dienste staande middelen zoveel mogelijk comfort, geld, macht en eer te verkrijgen als hij kon. Dat willen we toch zeker allemaal en hij is daar dan in tegenstelling tot de meeste van ons in geslaagd. En als het hem gelukt is zal ie het heus wel volgens de regels gespeeld hebben dus waar zeuren we over? Niets dan kleinzielig kinnesinne, al dat geleuter over moraliteit!



Het hoeft, naar ik hoop, hier geen betoog dat ik de visie van Spiecker deel en niet veel op heb met het neo-liberale mensbeeld (á la Spencer of Rand) van Mr. Smith en zijn medestanders.

Waar je de morele imbeciel aan herkent?:



vervolg >