The wheel of change

Het wiel der veranderingen? Big wheel keep on turning … zongen CCR en John Fogerty en later ook Ike and Tina Turner en Tina in Proud Mary. Dylan zong .. everything passes, everything changes .. just do what you think you must do .. en riep ook nogal eens dat .. the times they are a-changin’. En zo is het maar net: panta rhei! Maar als wij mensen iets in of aan onszelf willen of menen te moeten veranderen dan blijkt dat ons nog niet altijd zo gemakkelijk te gaan of in een gewenste richting te sturen. Dat blijkt vaak een wat minder eenvoudig of rechtlijnig proces dan we ons plegen te realiseren. Gelukkig kwamen Prochaska en Di Clemente, in het kader van de cyclische modellen, met de zogeheten ‘wheel of change’ of de ‘veranderingscirkel’ op de proppen. Een mooi, dynamisch model dat theorie en praktijk adequaat lijkt te integreren en zich en met name in de verslavingszorg al geruime tijd als een geschikt werkmodel zijn nut heeft bewezen. Het aardige van een model als dit is dat het zowel theoretisch als pragmatisch georiënteerde lieden aan kan spreken. En dat het werkers in of uit de praktijk concrete handvatten of richtlijnen kan bieden. Zo is het, om maar eens wat te noemen, wanneer wij het nodig achten dat iemand zijn of haar gedrag verandert, toch wel zeer nuttig om te weten of te peilen of en in hoeverre dat ook voor de persoon zelf geldt. Het soort veranderingsprocessen waar we dan over spreken vragen gewoonlijk ook de nodige actieve inzet en/of oefening en daarnaast altijd de nodige tijd om te beklijven. Bovendien lukt het niet altijd of willen wij mensen nogal eens terugvallen in oud gedrag. Dan is zo’n cyclisch modelletje, wanneer de teleurstelling niet al te groot en demotiverend was en er weer nieuwe moed verzameld is, toch maar een zegen want je kunt er in principe altijd weer instappen voor een nieuwe (en doorgaans minder bewerkelijke) ronde. Zoals Brederoo ooit al zei: ‘t kan verkeeren en dat is soms maar goed ook want we willen het wel eens anders dan het gaat. En dan heb je nog eens wat aan zo’n ‘transtheoretisch modelletje’ of ‘evidence-based theory’. Zou Lewin zoiets wellicht zoiets in gedachten gehad hebben?