Strijd?

Dan is het zomaar weer 5 december. Vandaag viert hij zijn verjaardag in ons land, die ouwe Turk in die rooie jurk, en straks gaat ie weer met z'n gevolg.
Gisteravond hoorde ik ook nog even iets over Sint en Piet. Dat was in de een na laatste aflevering van 'De strijd', een serie die terugblikt op de strijd van de arbeidersbeweging in de vorige eeuw.
In een stukje over, volgens mij nog altijd onze beste en meest bevlogen na-oorlogse premier, Joop den Uyl kwam ook weer even de scene in beeld met de bijzonder komische opmerking, en in het politieke strijdgewoel geniale zet, van Wiegel:

Sinterklaas bestaat en daar zit ie!

Bram Stemerdink memoreerde dat den Uyl naderhand zei dat hij niet zo rap de tegenwoordigheid van geest had maar hij had moeten reageren met:

en daar zit zwarte Piet, en jullie mogen kiezen!

Maar dat zei hij dus niet en Nederland lijkt sindsdien vooral voor Wiegel en die commerciële Piet gekozen te hebben.

De oude tegenstelling links-rechts lijkt steeds meer te vervagen hoewel op grond van diezelfde tegenstelling het gros van de politieke partijen van PvdA tot VVD zichzelf bij gelegenheid toch graag middenpartij pleegt te noemen; je weet wel, natuurlijk niet van de middelmaat maar van dat (veronderstelde) redelijke midden.
Waarvoor we dan nog voor zouden kunnen of willen strijden lijkt ook meer en meer een vraagteken te worden. Nee, dan lijkt ergens tegen ten strijde trekken toch meer tot de verbeelding te spreken. Daar kun je de handen nog wel voor op elkaar krijgen. Na een volledig mislukte 'war on drugs' die meer narigheid en ellende teweeg gebracht heeft dan vermeden, scharen we ons nu massaal achter de 'war on terror', zoals die ons gepresenteerd wordt.
Tja, wat wil of wat kun je anders als mens van het redelijke midden? We nemen uiteraard niet zelf de kalashnikov ter hand om ter plaatse de terroristen en godsdienstfanaten op de korrel te nemen of in te dammen. Daarvoor zijn we toch echt veel te moderne mensen en te beschaafd en te planmatig en bureaucratisch georganiseerd. We hebben het bovendien veel te druk met onze eigen sores; met beleid te bedenken, te bespreken, te verkopen en de financiering daarvan rond te krijgen. Wat denk je dat het allemaal kost, die straaljagers en die bommen?
Over strijd gesproken, een fameuze uitspraak van von Clausewitz luidt:

Oorlog is de voortzetting van politiek met andere middelen

En misschien kun je die stelling naar gelieve ook wel omdraaien. Wij moderne Westerlingen houden ons toch maar liever bij wat politieke strijd en schermutselingen met desnoods wat economische sancties zolang dat ons niet teveel gaat kosten.

Waar mag onze politieke strijd dan wel om, over of tussen gaan, wanneer het links-rechts schema niet meer voldoet?
In de Verenigde Staten van Amerika lijkt dat schema, wanneer de het verschil tussen Democraten en Republikeinen zo wilt duiden, in wat verdampte vorm nog wel enige geldigheid te hebben.
Maar hier in ons oude Europa herken ik die oude strijd toch steeds minder terug in de politieke arena.

De twee overheersende stromingen die zich hier lijken af te tekenen schijnen eerder die van enerzijds de voorstanders van het neoliberalisme zoals zich dat de laatste decennia aftekent; waarbij beurskoersen bepalender en dwingender zijn dan idealen of menselijkheid. Waar het corporatisme, niet in de goede zin maar juist in de kwalijke zin van het woord steeds verder oprukt en de big companies of conglomeraten als 'Big Pharma' meer in de melk te brokkelen hebben dan menige al dan niet democratisch gekozen regering. Waar de zogeheten 'vrije markt', die op de smeerolie van commercie en consumptisme draait heilig verklaard is. Waar een ieder geacht wordt zich in een ratrace te storten en de vrije keus die je voorgespiegeld wordt er een is tussen consumeren en/of creperen. Maar ja, als je een beetje mee wilt gaan in de vaart der volkeren ....
De andere richting die zich op dit continent steeds sterker aftekent en zich steeds luidruchtiger roert is die van het rechts-nationalisme. Een wat behoudende, soms ronduit xenofobe en alles wat onbekend is vijandige beweging die vooral gevoed lijkt door angst voor het onbekende en het zich bedreigd en in de steek gelaten voelen. Hier heersen het grote ongenoegen en het gerommel en gereutel van de onderbuik en degenen die daar tactisch en op gepaste wijze (nou ja, het is maar wat je (on)gepast noemt) stem aan weten te geven worden gevierd als de sterke man, de krachtige leider en de reddende engel die eindelijk eens durft te zeggen waar het op staat.
Het zijn ook veelal anti- en protestbewegingen; niet zo erg sterk in het verwoorden waar we dan naartoe zouden moeten, want we moeten doorgaans vooral terug naar hoe het was. Onze eigen Geertje is een schoolvoorbeeld van deze anti-houding; tegen de islam, tegen de PvdA, tegen Europa, tegen de elite, tegen immigratie, tegen de euro en terug naar de gulden, tegen ontwikkelingshulp etcera. Tja, het heeft wel iets Don Quichot-achtigs, maar het lijkt me toch iets minder onschuldig.



Deze twee hoofd- of onderstromen(?) in het politieke en culturele landschap zullen elkaar overigens niet bij elke gelegenheid hoeven te bijten. Een niet onbelangrijk verschil lijkt mij wel dat de eerste de meeste mensen toch vaak overkomt en van boven of buitenaf gestuurd lijkt te worden. Terwijl de tweede toch meer een bottum-up karakter heeft en daarmee vast ook nog wat saamhorigheid en lotsverbondenheid onder de gelovigen zal kweken.

Ik vrees echter dat ik me bij beide richtingen bepaald niet erg thuis voel en geen van beiden bij mij enige positieve strijdlust weet los te maken. Waar blijven de al dan niet grote verhalen die hier een zinnig tegengeluid kunnen bieden?

En als we dat allemaal veel te ingewikkeld vinden kunnen we volgend jaar altijd nog weer eens over het uiterlijk van knecht Piet gaan steggelen.