Syndromatisch?

Op mijn Firenze-verslagje reageerde Henk 50 (mocht ie willen die 50) met een verwijzing naar een fascinerend en intrigerend fenomeen dat, sinds de late jaren tachtig, wel bekend staat als 'Het Stendhal-syndroom'.



De Florentijnse psychiater Graziella Magherini benoemde dit verschijnsel aldus naar de franse schrijver Stendhal die in 1817 bij het verlaten van de Santa Croce zijn gevoel beschreef van op een welhaast verpletterende wijze overweldigd, verdoofd danwel uit de alledaagse werkelijkheid getild te zijn. Een bezoek aan de Santa Croce lijkt wel een verhoogd risico tot het oplopen van dit syndroom op te leveren. Misschien hadden wij geluk dat het vorige week net een puinhoop voor de kerk was i.v.m. de MTV-awards en is dat onze redding geweest; we zullen het, vrees ik, nooit zeker weten!

Klik hier voor een interview (ned.) met Graziella Magherini en hier, voor de die-hards, voor een artikel (it.) van haar hand over psychoanalyse en esthetische ervaring.



Het syndroom mag dan mede door de rol van Magheneri en Stendhal onlosmakelijk verbonden schijnen te zijn met de stad Florence, het verschijnsel als zodanig zou zich natuurlijk ook elders kunnen manifesteren. Bijvoorbeeld in de Hermitage zoals hier wordt verhaald. Ik weet nog wel dat ik destijds onder de indruk was van de Hermitage maar hoezeer en wat ik daarbij voelde kan ik me toch echt niet meer in detail herinneren; dus zal ik ook daar ws. niet door Stendhal's syndroom getroffen zijn.



En of het GoogleArtProject een degelijk voorbehoedmiddel tegen genoemd syndroom zou zijn? Daar ga ik zonder twijfel vanuit, maar het onthoudt u dan denkelijk even zo zeker van het ware genot.

Een vergelijkbaar syndroom heet het 'Jeruzalem-syndroom'. Hier worden de sterke emotionele en mentale reacties niet door de indrukwekkende schoonheid van kunstuitingen maar door de lijfelijke aanwezigheid op gewijde plaatsen of plekken van bijzondere religieuze importantie en betekenis teweeggebracht.
In wezen dus ook niet per se aan Jeruzalem gebonden.
Het zou me overigens niets verbazen als ik ook wat gevoelig voor dit syndroom zou blijken. Toen ik ooit bepaalde plekken in Jeruzalem en de geboortekerk in Bethlehem bezocht, meende ik religiositeit alom te voelen, te ruiken, te horen en te ontwaren. Maar misschien heb ik ook gewoon een grote, een makkelijk prikkelbare of een sterk ontwikkelde relikwab.

Nog weer een andere aanverwante variatie is het zogenaamde 'Paris syndrome'. Het bijzondere van deze specifieke aandoening is dat hij het vooral op Japanners in Paris gemunt lijkt te hebben.
Als ik dan eens op Paris Afbeeldingen google en zie wat dat voor overweldigends oplevert kan ik me, hoewel ik geen japanner ben, daar wel iets bij voorstellen; dit overweldigt mij toch ook wel enigermate.



Dan heb je, ook in de plaatsgerelateerde sfeer maar toch van geheel andere orde, ook nog het 'Stockholmsyndroom'. Natascha Kampusch, die vanaf haar tiende tot haar achttiende jaar 3069 dagen opgesloten zat en zich moest onderwerpen aan de grillen van een niet al te frisse en fruitige figuur, beschrijft dit fenomeen in haar boek 'De diefstal van mijn jeugd' op voortreffelijke wijze van binnen uit. Ze vecht en verzet zich hierin dapper en, dunkt me, terecht tegen het stigma annex publieke veroordeling dat een dergelijk label, etiket, diagnose in de openbaarheid en onze mediacultuur onverbiddelijk met zich mee lijkt te brengen. Dat lijkt soms op vechten tegen de bierkaai zeker als de deskundigen in hun ongekende wijsheid en hoogmoed over het hoofd schijnen te zien dat Natascha in deze ook bij uitstek een (ervarings)deskundige is.

Zo dreigen we inmiddels midden in syndroomland te belanden en zoals deze categorale wiki-pagina laat zien valt daar nog wel het een en ander te beleven. Mocht u ooit nog eens naam willen maken en lijken de kansen daarop nu niet al te rooskleurig, ontdek, bedenk of verzin dan ook eens een syndroom. Volgens mij zijn er nog wel vele te bedenken en als je de mogelijke variaties in menselijk gedrag eens afzet tegen de huidige wereldbevolking van 7 miljard moet hier toch een gigantisch gat in de markt aan te boren zijn.

Zelf doe ik al met enige regelmaat een gooi met het 'NKK-syndroom'; maar ja dat is zo'n wijd en zijd verspreid en alom aanwezig fenomeen dat het nog nauwelijks (h)erkend wordt en dan heb je qua claim-to-fame natuurlijk geen sterke troef in handen.
Tot zover maar de syndromatiek.



Om nog even terug te komen op onze ervaringen in Firenze of Florence of de stad van het syndroom van Stendhal; ruim tien jaar geleden streken wij hier ook al eens een dagje hier neer. Dat bezoekje toen bracht ons wat meer uit balans en zogezegd uit ons goede doen dan het verblijf van vorige week. Maar destijds kwamen we door files en verkeerschaos uiterst moeizaam met de auto de stad in, kwamen vanwege een wachtrij de Uffizi niet in, troffen in Pitti een ad hoc gesloten Galleria d'arte moderna, waren we moe en was Marian herstellende van een knieblessure die haar parten speelde. Geen ideale omstandigheden en niet het meest geslaagde uitstapje; wel een aanleiding om dat ooit nog eens beter over te willen doen. Dat is ons vorige week dan uitstekend gelukt.
Die eerdere ervaringen mogen dan wellicht als symptomatisch gelden voor de vermoeidheid en de frustratie van het moment, we kunnen ze toch moeilijk duiden als syndromatisch vanwege overweldigende en nauwelijks te bevatten esthetische ervaringen á la Stendhal.

Omdat het vandaag 30 april is en in het kader van het 'oranje-syndroom' dan nog even: hieperdepiep, een driewerf hoera en leve de konegin!