HMiG Vragenvuur (3) Duker

Als vervolg op Hollandse Meesters in Gesprek vond er eind vorig jaar een aantal bijeenkomsten plaats waarin de afzonderlijke meesters/deelnemers van/aan het gesprek onder de titel 'Vragenvuur' blootgesteld werden aan een interview en een aantal vragen uit het publiek.

De video's daarvan wil ik als vervolg op het voorgaande ook hier op dit blog weer even onder de aandacht brengen van mogelijke belangstellenden.

Toen was het de beurt aan de man van 'de wetenschap' en van 'de gedragsbenadering' in het gezelschap der Meesters, Pieter Duker.
Ik vond dit een zeer onderhoudend gesprek waarin Duker een aantal gewaagde uitspraken doet en het nodige aan behartenswaardigsheden te melden heeft.
Zo zou ik als je me het eerder gevraagd had toch met mijn hand op mijn hart beweerd hebben dat ik nog nooit in de 'bajes' gezeten heb, maar na dit interview met Duker moet ik toch erkennen dat ik regelmatig in de 'conformeesjon bajes' zit of anders wel in één van die andere 'bajesen'.



Het verhaal van Kahneman over systeem 1 en systeem 2 (Thinking, fast and slow) is zeer beslist een interessante kijk op onze cognitie en cognitieve strategieën.
Duker gaat vrij uitgebreid in op het onderscheid tussen de snelle, directe, intuïtieve en de trage, moeizamere, reflectieve variant van onze cognitieve uitrusting en geeft er vele voorbeelden van. Terwijl systeem 1 evolutionair het oudste en het belangrijkste is, moet de wetenschap het toch bij uitstek van systeem 2 hebben.
Dat niet alles is wat het op het eerste gezicht lijkt en sommige (theoretische) verklaringen voor hetgeen we waarnemen ons soms als zeer contra-intuïtief voorkomen is, dunkt me toch, een bekend ervaringsgegeven. Duker lijkt dit fenomeen en meer geheel en al vanuit Kahneman's theorie onderscheid in genoemde twee cognitieve strategieën te willen of kunnen verklaren.

En in veel van zijn voorbeelden wil en kan ik ook aardig eind met hem meegaan. Maar ik vraag me toch ernstig af of het als verklarende theorie heus de omvattende panacee is die Duker er van lijkt te willen maken of dat het scheermes van Ockham hier toch wel wat erg vrijmoedig en rigoureus gehanteerd wordt.
Waar ik hem in deze ronduit veel te kort door de bocht vind gaan is in de stelling dat er niet zoiets als autisme zou bestaan en dat wat we desondanks als zodanig plegen aan te duiden zich net zo goed of beter laat verklaren als prikkelmijdend gedrag. Als zodanig zou het het spiegelbeeld van ADHD zijn.
Volgens mij wordt autisme door wel meer aspecten en/of dimensies gekenmerkt dan alleen het 'prikkel zoeken of mijden'.
Duker lijkt met het Kahneman-verhaal in combinatie met het continuüm prikkelzoeken danwel -mijden (onderwerp van zijn eigen boek) een soort paradigmatische wending in de orthopedagogiek en de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking voor te stellen.

Ik zou met bijvoorbeeld Peter Vermeulen en Steven Degriek van Autisme Centraal of met de Human Givens benadering toch 'contextblindheid' of 'caetextia' als het belangrijkste overkoepelende kenmerk van autisme willen aanmerken. Waarbij aangetekend mag worden dat het onvermogen om de context te zien of te doorgronden zeker niet het exclusieve privilege is van mensen die gediagnosticeerd zijn als ASS-er; we hebben er allemaal in meer of mindere mate wel last van, en wetenschappelijk geschoolden toch niet minder dan anderen.

Het Lijkt me overigens wel juist dat ADHD-ers als vooral prikkelzoekers te kenmerken zijn. Het homeostase-model komt ook mij hier als adequater voor dan het input>output-model. En Duker's pleidooi voor af en toe wat meer 'systematische of wetenschappelijke twijfel' en voor wat meer oog voor en onderbouwing van zogeheten 'baselines' lijkt mij zeker niet overbodig in onze tak van zorg.

P.S. Een mij in het bijzonder frapperend gegeven is dat Duker hier vanuit gedragswetenschappelijk perspectief ADHD op een bepaalde dimensie tegenover autisme plaatst terwijl men in, bijvoorbeeld, de Human Givens benadering vanuit 'mental health'- en therapeutisch perspectief 'psychose' op een iets andere dimensie als spiegelbeeld tegenover autisme plaatst.

en het complete verhaal: Hollandse meesters in gesprek

Hollandse Meesters in Gesprek met Ina van Berckelaer-Onnes
Anton Došen aan het woord
Gijs van Gemert aan het woord
Pieter Duker aan het woord
Jacques Heijkoop aan het woord

College door een Hollandse bovenmeester
Vooruitblik of tikkie terug?
1 Vakmanschap is …..
2 De meesters over management
3 Wat weten we van dat werk?
4 Ideologie (in de zorg?)
5 Toekomst ….?
Nog effe napraten; HMiG

HMiG Vragenvuur (1) van Berckelaer-Onnes
HMiG Vragenvuur (2) van Gemert
HMiG Vragenvuur (3) Duker
HMiG Vragenvuur (4) Rispens
HMiG Vragenvuur (5) Heijkoop
HMiG Vragenvuur (6) Došen