Managementboek en 'feilbaar denken'

De laatste tijd hoor ik met enige regelmaat irritante reclames van Managementboek op de radio voorbijkomen: vandaag voor 21:00 besteld …, morgen in huis! Ja het is en blijft natuurlijk een snel en flitsend volkje die managers, nietwaar? nu kwam mij alweer een poosje geleden bij toeval een blad onder ogen met het opschrift: Managementboek Magazine, platform voor business professionals. Niet een titel waar ik nu direct warm of enthousiast van wordt. Toch meer iets voor ambitieuze snelle flitsende lieden in pak met navenante praat, denk ik dan. Ik ben nu eenmaal uitermate bevooroordeeld en denk bij managementboeken al gauw aan saaie oninteressante lectuur doorspekt van managementkoeterwaals ofwel het management-dialect van het ‘globish', enige tijd geleden nog bekend als ‘new-speak’. Maar ik blijf meestal wel een nieuwsgierig mens en blader zo’n blaadje dan toch eens door om vervolgens te constateren dat ik globaal bezien mijn vooroordelen nog wel een poosje feilloos in tact kan laten. De laatste keer dat ik mijn mening of (voor)oordeel op dit gebied eens ernstig moest herzien was toen ik kennis nam van de theorie van het ‘system’s thinking’ van John Seddon. Die sprak over management in voor mij begrijpelijke taal. Nu trof ik in deze aflevering (maart 2012) toch ook wel een aardig artikel aan onder de titel ‘We zijn blind voor onze blindheid’ met een interview met Daniel Kahneman naar aanleiding van zijn boek ‘Ons feilbare denken’. Kahneman geldt als een van de invloedrijkste psychologen van dit moment en ontving voor zijn werk zelfs de Nobelprijs voor de economie. Dat moet toch een interessante combinatie zijn voor managers, nietwaar? Zouden managers dan ook een beetje naar hem luisteren? Een citaat:

Het idee dat goede mangementpraktijken met goede resultaten beloond zullen worden is op zijn minst overdreven. Succesvolle bedrijven maken ons vaak blind voor de rol die geluk in dat succes heeft gespeeld en hoeveel er mis had kunnen gaan. Het is makkelijk een aantal goed presterende bedrijven te selecteen en vervolgens te kijken wat ze met elkaar gemeen hebben, maar daarmee is de theorie nog niet wetenschappelijk verantwoord. Neem Built to last van Jim Collins. De voortreffelijke bedrijven die daarin worden genoemd presteren in latere jaren bijna zonder uitzondering een stuk slechter.

Daar gaat dan weer zo’n (management)theorietje. Maar het is de missie van Kahneman om, wat hij noemt, cognitieve illusies aan de kaak te stellen. We zijn niet alleen blind voor het voor de hand liggende, maar ook blind voor onze eigen blindheid. Tja.. Johan Cruijff zei het ook al eens:

Als je het niet snapt, dan ken je het natuurlijk ook niet zien, hè; da’s toch logisch.

Dat je een dergelijke stelling de Nobelprijs voor de economie kunt binnenslepen zal sommige mensen wellicht verbazen. Maar zo is het toch echt. Kahneman stelt overigens dat het zijn doel is om de kwaliteit van onze kritiek op een hoger peil te brengen. Hij heeft daarbij wel degelijk een hoge pet op van de mogelijkheden en het functioneren van het menselijk brein, maar ja, we blijven blind voor onze blindheid en ons denken blijft feilbaar. Dat geldt ook nog altijd voor managers, of ze nu boeken lezen of niet.