Er is er toch nog één ...

,... een econoom die het ziet, snapt en het ook nog als zodanig benoemt.
Thomas Piketty is de naam van deze Franse econoom wiens naam volgens sommige wetenschappers nu al thuis zou horen in het rijtje Adam Smith, Karl Marx en John Maynard Keynes.


Als correspondent 'Vooruitgang' Rutger Bregman kopte gisteren in De Correspondent: Al onze theorieën over het kapitalisme weerlegd in één grafiek.

Vorig jaar verscheen van de hand van Thomas Piketty het boek 'Capital in the Twenty-First Century' in het Nederlands te verschijnen als 'Het kapitaal in de 21e eeuw'.
Daarin toont Piketty 'De terugkeer van de ongelijkheid' aan,
niet op grond van speculatie, ideologie of kretologie als 'Geen gezeik, iedereen rijk. Toch?', maar op grond van 'Heel veel data' en wat we soms zo triomfantelijk 'de harde cijfers' plegen te noemen.
Die harde cijfers leveren dan deze veelzeggende grafiek op:
En de harde cijfers laten zien dat 'Extreme ongelijkheid, terug is van weggeweest'.
Met dank aan 'de ideologie van de vrije markt' en het rotsvaste vertrouwen in de 'marktwerking'.

Piketty schetst een doemscenario. Zonder de terugkeer van stevige economische groei (onwaarschijnlijk), hoge belastingen op kapitaal (onwaarschijnlijk) of een Derde Wereldoorlog (onwenselijk), zal de ongelijkheid eindeloos blijven oplopen.

Naar het zich laat aanzien hebben we in economisch opzicht even zo'n zeventig uitzonderlijke jaren gekend waarin ook 'het gezonde verstand' en 'de redelijkheid' enige invloed hadden.
Nu lijken we sinds de tachtiger jaren weer terug bij af en donkere tijden tegemoet te gaan wanneer we niet het verstand en het lef hebben om radicaal in te grijpen.

De groei van ongelijkheid heeft dan ook niets met 'marktfalen' te maken.
Integendeel, groeiende ongelijkheid is een teken dat de markt uitstekend functioneert. Niet toevallig waren de kapitaalmarkten aan het einde van de negentiende eeuw ook zo vrij als een vogel.

Er is toch ook een beduidend 'verschil met vroeger':

Maar er is één belangrijk verschil: als je tweehonderd jaar geleden arm was, dan kon je tenminste nog het lot de schuld geven. Je was niet in een rijke familie geboren, jammer dan. Nu is er iets anders aan de hand: een groot deel van de ongelijkheid zit bij werknemers. In tegenstelling tot in het Parijs van 1819 is ongelijkheid tegenwoordig niet alleen een kwestie van kapitaal versus arbeid, maar ook een kwestie van topverdieners versus de rest. De rijkste 1 procent heeft zijn inkomen zien exploderen in de afgelopen decennia.

De verliezer is volgens Piketty in de ‘slechtste van alle werelden’ beland. Hij dankt zijn armoede of werkloosheid aan zichzelf, zo is het idee nu; welvaart wordt immers als een kwestie van doorzettingsvermogen beschouwd. Typ ‘hoe word ik rijk?’ maar eens in op Google.

'Ongelijkheid is politiek'

‘De geschiedenis van ongelijkheid is altijd door en door politiek geweest,’ schrijft Piketty. Zo is de inkomensongelijkheid in Nederland veel kleiner dan in de Verenigde Staten. Dat is een politieke keuze geweest. Onze vermogensongelijkheid is daarentegen een van de grootste van Europa - en ook dat is politiek.

Uiteindelijk wordt de wereld niet door de wetten van de economie geregeerd, maar door mensen, die hun eigen geschiedenis schrijven.

Ik vraag me regelmatig af of 'economie' wel een wetenschap mag heten, in het geval van wat Thomas Piketty ons hier te vertellen heeft, wil ik hem graag het voordeel van de twijfel gunnen.
Zijn constatering dat 'de democratie niet kan functioneren bij extreme ongelijkheid' lijkt me nogal evident en boven elke twijfel verheven tenzij je meer heil ziet in een feodaal systeem.

Nu geeft Equality Trust ook al enige jaren met overtuigende 'harde cijfers' een beeld van de groeiende ongelijkheid en de negatieve effecten daarvan, maar de meeste mensen lijken dergelijke blijkbaar onwelkome boodschappen niet graag echt tot zich door te laten dringen.
Volgens Brederoo kan het altijd nog verkeren, maar als we deze trend nog willen keren zal dat toch de nodige visie, een radicale ommekeer en doortastende maatregelen vragen.