Nieuws en achtergronden

Je hebt nieuws en je hebt bijzonder nieuws, schreef ik naar aanleiding van dat onlangs op mysterieuze wijze verdwenen eiland van zand. Dat is natuurlijk niet de volledige maar hooguit een halve waarheid. Zo heb je, om maar eens iets te noemen, ook nog oud nieuws. Maar de dingen zijn toch vaak net iets anders dan ze lijken te zijn en of iets dan gewoon, bijzonder of oud nieuws mag heten zegt eigenlijk niet zoveel over het nieuws als zodanig maar meer over wat het betreffende nieuws bij de gebruiker of de consument van dat nieuws zoal aan gemoedstoestanden weet op te roepen en teweeg te brengen. Zo lijkt het nieuws vooral onze nieuwsgierigheid en onze behoefte aan nieuwigheid en variatie te bevredigen en/of te prikkelen. Het kenmerkende van oud nieuws is dan dat niet zo goed tot helemaal niet meer daartoe in staat blijkt.

Nu wordt nieuws en de keuze van het nieuws kennelijk nogal gekleurd en bepaald door wat we ‘de waan van de dag’ plegen te noemen. In ieder geval goed om de gemoederen en emoties te beroeren en dat lijkt vaak ook wel een van de belangrijkste hoofddoelen van de meeste nieuwsboeren! Voor wat meer inzicht en diepgang is toch meestal wel enige kennis en wat achtergrondinformatie vereist. Die zogeheten ‘nieuwsduiding’, die uiteraard de kleur van de krant weerspiegelt, vind je dan terug in redactionele commentaren, allerhande bijlagen en de meer opiniërende stukken.

De krant die mij regelmatig onder ogen komt heet de Volkskrant. Ik ben bepaald niet iemand die de krant van voor tot achter uit hoeft te spellen, maar meer een koppensneller op zoek naar interessante berichten en verhalen. Ik lees als eerste en minimaal de Voetnoot van Arnon Grunberg. Dat is een soort twittellectueel commentaar en dus altijd wel te doen, ook als je tijdgebrek of niet zo’n zin in lezen hebt. Bovendien wil de ironie van Grunberg mij nog wel eens wat opvrolijken en zeg nou zelf, wat wil je nog meer verwachten van een ochtendblad? Dinsdag 27 november gaat de Voetnoot toevallig over nieuws en kijkcijfers:

Voetnoot Kijkcijfers

Afgelopen weekend mocht Marcel Gellauf, hoofdredacteur van het NOSJournaal in NRC Handelsblad zijn filosofie uitleggen. Vroeger bestond het journaal uit te veel uitleg, te veel doceren en verder stelde Gellauf: 'Ik denk dat onze teksten simpeler zijn dan vroeger, puntiger, korter en makkelijker'. Op zondag woonde ik in Paradiso de Spinozadag bij waar de historicus Jonathan Israel en de burgermeester van Amsterdam het belang van onderwijs benadrukten. Of onderwijs altijd humaniserend werkt, betwijfel ik, maar Gellauf gaat verder. Zijn filosofie is: de mensen zijn dom en ze moeten dom blijven. Voor een min of meer functionerende democratie heb je een geïnformeerde burger nodig. Gellauf echter ziet het nieuws als een product dat aan de man gebracht moet worden gebracht. Het enige kwaliteitscriterium zijn de kijkcijfers. In wezen is het NOSJournaal de vijand van de democratie. Dat deze vijand door de overheid wordt bekostigd, is nauwelijks meer ironisch te noemen.

Arnon Grunberg

Ook berichten van het soort als bijvoorbeeld dat bericht dat nu eindelijk eens zou kunnen doen vermoeden waar Klaas Vaak toch zijn zand vandaan haalt, kunnen dat opbeurende effect wel hebben.

Maar laten we eerlijk zijn het leeuwendeel van de ‘geef ons heden ons dagelijks nieuws‘ show (om maar eens aan een andere ooit opzienbarende beeldspraak te refereren) gaat toch over bijna niets anders dan kommer en kwel, dreigende donkere wolken en andermans ongeluk en narigheid. Dat wordt dan een paar keer per dag en op sommige radiozenders elk uur weer van voor af aan herhaald. Dan moet je toch een redelijk dikke olifantshuid en de nodige eelt op je ziel kweken om niet al te depressief te worden. Je dreigt er zowaar nog van af te stompen of onverschillig te worden.

Ook daarom hoef en lust ik niet zoveel kaal of feitelijk nieuws zonder de kennis of achtergonden om het een beetje te kunnen duiden en in perspectief te plaatsen. Daarbij meen ik, zoals ik op dit blog weleens laat doorschemeren, dat onze vaderlandse pers en met name die van de vluchtigere snelle media in dat opzicht nogal eens tekort schiet. Met name rond het thema economie vind ik een heldere uitleg en duiding veelal ontbreken. De recente heisa rond de vernieuwe koopkrachtplaatjes illustreerde dat tekort weer eens ten voeten uit. Maar ja, ik heb dan ook geen verstand van economie. De mogelijke kritiek en ongenoegen zoals ik die soms heb en uit ten spijt levert de Nederlandse schrijvende pers, door de bank genomen, heel wat meer achtergrondinformatie en bronvermelding dan ik met mijn hoopje grijze massa zomaar ten volle en in al z’n konsekwenties zou kunnen overzien en verwerken.

Een kleine greep uit wat de krant mij dit afgelopen weekend zoal te vertellen had: In de vrijdagkrant tref ik een interview van Jonathan Witteman met de Amerikaanse econoom Tyler Cowen onder de kop: ‘Mens zit midden in de grote stagnatie’

Afgezien van het magische internet verschilt ons leven in materiële zin weinig van dat in 1955, betoogt econoom Tyler Cowen. Waar blijven de raketrugzakken en de zwevende skateboards? Toch kun je zelden een persbericht van een bedrijf lezen zonder over het woord ‘innovatie’ te struikelen.

In de door de vele bijlagen steeds dikkere zaterdageditie las ik, hoewel sport mij bepaald niet interesseert en ik de sportpagina’s nooit inzie, zomaar eens een interview met Betsy Andreu, de vrouw die Lance Armstrong ontmaskerde. ‘Lance is de duivel in eigen persoon’ luidt de kop van het interview waarin ze vertelt hoe het is om in de clinch te liggen met een morele imbeciel.

Sommigen vinden haar een held. Lance Armstrong noemt haar dik, jaloers en een leugenaar. Betsy Andreu (46) was de nagel aan de doodskist van de Amerikaanse wielerheld. ‘Ik had hem liever niet gekend’.

Verder in dezelfde zaterdageditie: De prijs van werk door Rutger Bregman over hoe werk behalve ons maken ons ook breken kan en dat laatste in het huidige Nederland ook in toenemende mate lijkt te doen.

De arbeidsmarkt levert steeds meer zieke mensen af. Het voortdurend moeten ‘managen’ van je ‘eigen merk’ eist zijn tol.

Wie is er bang voor het algoritme door Dirk Koppes over hoe wij ons gewillig door de IT business en mythe in de luren laten leggen.

Het gevaar van computers is niet dat ze te slim worden, maar dat ze dom blijvenen de mens niet precies weet wat ze doen. Zegt Kevin Slavin, in een poging ons ‘algo-analfabeten’tot meer inzicht te brengen

. Een Nederlander snijdt geen keel door van Martijn de Koning over de zaak-Vaatstra als voorloper van sociale verdeeldheid.

Zwarte man versus blanke vrouw, elite versus volk, stad versus platteland. Martijn de Koning betoogt dat het spektakel ronnd de moord op Marianne Vaatstra in 1999 al de kenmerken vertoonde van het latere integratie- en islamdebat.

We zijn een symbolische samenleving door Peter Giesen over de breuklijn die de nieuwe tweedeling in de samenleving markeert en het commentaar van socioloog Mark Elchardus daarop met een opdracht voor de bovenklasse.

Je kunt nog zo hard denken dat je je eigen keuzes maakt, honderdduizenden anderen doen het net als jij. Vooral als ze dezelfde opleiding hebben. En met de rest groeit de kloof.

Geen gebrek aan lezenswaardigs toch, in een weekendje? Daar zou ik, als ik de tijd en de moeite ervoor nam, zomaar heel wat blogjes aan kunnen wijden!

De krant waar ik deze artikelen in las heet de Volkskrant. In het licht van het laatstgenoemde artikel wellicht een inmiddels wat misplaatste naam want die krant mag zich tot de zogeheten kwaliteitsbladen rekenen en lijken toch steeds minder op de warme sympathie van het volk te mogen rekenen. Dan blijken de Telegraaf of in het Angelsaksiche taalgebied de tabloids van ene Rupert Murdoch, ook wel als boulevardbladen bekend, toch favoriet.

Dan zit ik opeens met de vraag waarom ik ‘als gewone jongen van het volk’ de smaak van mijn volkse volksgenoten niet deel en het risico lijk te verkiezen om me door een blad als de Volkskrant te laten indoctrineren. Ik hou het er maar even op dat ik de achtergronden vaak interessanter vind dan het kale nieuws en de waan van de dag.

De Moody Blues zongen ooit toen ze zich nog ‘on the threshold of a dream’ waanden heel wishfull:

Take another sip my love and see what you will see, A fleet of golden galleons, on a crystal sea. Are you sitting comfortably? Let Merlin cast his spell.

Ride along the winds of time and see where we have been, The glorious age of Camelot, when Guinevere was Queen. It all unfolds before your eyes As Merlin casts his spell.

The seven wonders of the world he'll lay before your feet, In far-off lands, on distant shores, so many friends to meet. Are you sitting comfortably? Let Merlin cast his spell.

De nuchtere werkelijkheid wil toch dat Merlin het sinds die tijd veelal heeft laten afweten of wij hem nauwelijks de kans gegund hebben en we aan het slot van het liedje liever naar de sprookjes en bezweringen van lieden als Murdoch lijken te luisteren.

Gelukkig hebben we ook nog andere bronnen van informatie zoals de goede docu’s deze week in het kader van: Hoezo armoede? of Why poverty? En armoede lijkt me (in samenhang met macht, rijkdom en hebzucht) toch steevast een onderliggende reden van het meeste slechte nieuws. Zondagavond zag ik bij de VPRO Poor Us: An Animated History of Poverty: Ik ondertussen maar hopen dat de links op dit blog de lezer af en toe ook nog aan wat zinnige informatie kunnen helpen. En o jee, dan hebben we het nog niet eens over het onderscheid tussen goed en slecht nieuws gehad en daar zouden we toch ook nog heel wat gesprekken over kunnen voeren.