Mensbeeld à la de Ruyter (8)

In een eerder blogje aangaande onze mens- en wereldbeelden stipte ik al eens aan dat het descriptieve of beschrijvende karakter en het normatieve of voorschrijvende karakter van dergelijke beelden of voorstellingen nogal eens onontwarbaar door elkaar plegen of schijnen te lopen.
En wanneer je zoiets eenmaal geconstateerd en doorzien hebt, kom je natuurlijk ook geen mensbeelden meer tegen die daar, als ze er al niet bol van staan dan toch niet op z’n minst een aardige tik van meegekregen hebben.
Alhoewel … in de 80-tiger jaren liep ik eens een aantal colleges bij Piet de Ruyter, destijds hoogleraar speciale pedagogiek aan de VU en kreeg van hem een mensbeeld voorgeschoteld dat me weliswaar zeker als descriptief en bijzonder illustratief voorkwam maar waar ik met de beste wil toch niet iets bijzonder normatiefs in kon ontwaren.
De Ruyter schetste de mens, middels een paar pijltjes als een waarderend en betekenend wezen ten opzichte van de gegeven en door hemzelf opgeroepen werkelijkheid.
Dat pijltje vanuit de wereld naar de mens of persoon reikt dan van de zintuigelijke ervaring tot en met de betekenisverlenende reacties daarop en het omgekeerde pijltje vanuit de mens naar de wereld omvat zowel de betekenisverlenende duiding van die werkelijkheid alsook het menselijk handelen in de wereld dat die werkelijkheid mede (om)vormt.
De mens zou dit proces van betekenen en waarderen niet alleen in relatie tot de hem omringende werkelijkheid hebben maar het nog eens verdubbelen door het ook toe te passen op zich zelf. Daarmee wordt het zelfbewustzijn weergegeven in dit ietwat schematische mensbeeld.

De Ruyter wist aan de hand van dit schema ook bijzonder helder te illustreren waar of waarop diverse therapieën werkzaam zouden zijn zoals de gedragstherapie of zoals bijvoorbeeld RE(B)T die primair een storende en verwarrende dominantie van het waarderen over het betekenen veronderstelt en die onbalans wil ombuigen terwijl Gestalttherapie daarentegen eerder juist een pathologische of verstikkende onbalans veronderstelt door een dominantie van het betekenen over het waarderen.

Voor de goede verstaander en zonder daar verder in beschrijvende of voorschrijvende zin nog woorden aan vuil te maken, een uit mijn geheugen hopelijk correct opgetekende uitvoering van het naar mijn smaak zeer heldere schemaatje van De Ruyter:

Speciale pedagogiek >>
meer schema's à la de Ruyter >>

<< vorige | volgende >>