Hond en weer

We zien de laatste tijd weer, en waarschijlijk ook de komende tijd wel weer, zo af en toe wat forse plensbuien voorbij komen. Lekker fris maar bepaald niet altijd het ideale weer om met de hond een rondje om te gaan al wordt dergelijk weer nu wel weer hondenweer genoemd. Nu hebben wij toevallig geen hond dus die laten we, weer of geen weer, dan ook maar niet uit. De Engelsen lijken dan wel weer wat minder eenkennig en zeggen bij dat pijpenstelenweer dat 'het katten en honden regent'. Dat we dit weer nu weer met de hondsdagen treffen is natuurlijk ook weer niet helemaal toevallig. Maar die honden hebben er echt niets mee van doen; op dat sterrenbeeld van de Grote Hond na dan. Nog een week of drie, dan zijn die hondsdagen ook weer voorbij en kan het weer gewoon gaan regenen. Ik vond het hoe dan ook toch heerlijk en alles behalve hondenweer vandaag.

Wat maatschappelijke ommezwaai?

De Wmo of de wet maatschappelijke ondersteuning is toch echt onderweg. Er lijkt nog wel wat aan gesleuteld te moeten worden en het levert in hier en daar wat discussie en soms wat ongeloof op. Het levert uiteraard ook weer een geheel nieuw hoofdstuk in de ambtelijke zorgtaal en kretologie op: meedoen en meetellen, burgerparticipatie, kantelingen en kantelingmeter, welzijn nieuwe stijl, keukentafelgesprekken, eigen kracht en zelfregie om er maar een paar te noemen. En ook de opleidingen tot Wmo-consulent lijken als paddestoelen uit de grond te schieten. Mij lijkt die Wmo zowel een kans om zaken te verbeteren en te vereenvoudigen alsook een kans (risico noemen we het dan) om mensen met het oog op bezuinigingen allerlei hoognodige hulp te ontnemen of te ontzeggen. Het is wel de vrees van menigeen dat het met de nodige mooie woorden en veel bombarie toch een schaamlap voor een ordinaire bezuinigingsronde zal blijken te zijn. En voor degenen die daar de dupe van worden de Weg naar maatschappelijke ontluistering. Een vrees die niet geheel ongegrond lijkt als je op de woorden van ene wethouder uit Deventer, zoals onlangs geuit in een uitzending van Nieuwsuur, af mag gaan. De schoen zal her en der vast nog wel eens wringen bij de invoering van die Wmo en we zullen vast nog een paar missers of wantoestanden tegemoet kunnen zien. Het lijkt me in dat verband wenselijk en raadzaam als de lieden die deze wet ten uitvooer gaan brengen de woorden van ervaringsdeskundige Marja Morskrieft tot zich door zouden laten dringen en bij hun keuzes mee laten wegen. Gelezen in haar column Eigen Kracht in de Markant van mei 2013:

De realiteit is dat er altijd mensen zullen zijn die anderen nodig hebben om hun eigen kracht te ervaren of gebruiken. Zo gek is dat niet; een CEO van een multinational heeft ook een enorm ondersteunend team tot zijn beschikking. Maar als een man met Down een begeleider nodig heeft om op vakantie te gaan, wordt dat als te kostbaar beschouwd. Merkwaardige opvatting over zelfregie.

Vermogen, verdiensten, de kosten en zo in crisistijd

In de Volkskrant van vandaag lees ik een nieuwsbericht met de quasi-optimistische titel:

Aantal miljonairs in Nederland stijgt snel

De openingszin luidt:

Opmerkelijk nieuws te midden van de tsunami aan economische malheur: het aantal miljonairs in Nederland stijgt en snel ook.

Dat aantal vertoonde vorig jaar een stijging van 13 % ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarmee komt de 'miljonairsdichtheid' (tja, we meten natuurlijk alles) in ons land op 2,6 %; en die 2,6 % bezit dan 40 % van het vermogen in Nederland. Wereldwijd hebben dergelijke 'vermogenden' bijna 40 % van het privé-vermogen in handen. In absolute getallen staan we 12de op de wereldranglijst van aantal miljonairs, die aangevoerd wordt door de VS en op de ranglijst van 'miljonairsdichtheid', die aangevoerd wordt door Qatar, bezet ons land de 15de plaats. Tot zover dit interessante miljonairs-nieuwtje. In dezelfde VK vraagt Peter de Waard zich een aantal pagina's verder in zijn rubriek 'De kwestie'af:

Is één McJob nog voldoende?

Middels een website, opgezet in samenwerking met de creditdardboer Visa raadt McDonalds zijn werknemers in de VS aan om er nog maar een baantje bij te nemen als ze tenminste enigszins rond willen komen. Want wie in de VS (slechts) een 40-urige betrekking als Mcserveerder of Mcserveerster heeft bij genoemde hamburgerkoning zou er volgens de budgetcalculator op de Mcsite practicalmoneyskills toch echt nog een baantje van 30 uur bij moeten nemen om een beetje normaal rond te kunnen komen. Maar ook in Nederland waar een 32- tot 36-urige werkweek gebruik lijkt te zijn geworden zien we volgens de Waard een snelgroeiend leger van multi-jobbers. Mensen die noodgedwongen twee of drie banen hebben. En

Amerikaanse McDonald's-werknemers krijgen 8,25 dollar per uur. In Nederland is het 8,50 euro. Maar de belastingen en premies zijn in Nederland fors hoger. En dan is er nog het verschil in koopkracht. Hiervoor heeft The Economist een handige leidraad gemaakt: de zogenoemde McWage-index of hoeveel hamburgers iemand in een bepaald land kan kopen voor een uur werken. Dan zijn de McJobs in Nederland ineens niet veel beter meer betaald.

In weer een volgend artikel in Opinie & Debat van wederom dezelfde VK wordt onder de titel

'Oude economie' is op den duur onbetaalbaar

duidelijk gemaakt hoe moeilijk het toch blijkt te zijn om in verband met klimaat-, milieu- en gezondheidskosten een reële berekening van met name de werkelijke kosten van energie te maken. Deze kosten worden overigens ondanks de schijn van het tegendeel niet door de markt maar door politieke arrangementen bepaald. Met grote letters prijkt als tussenkop in dat artikel:

Het is 'niet economisch om de wereld te redden', zegt Wall Street

Dat lijkt me geen triviale opmerking in een wereld waar 'economische drijveren en argumenten' steeds meer de boventoon voeren. Waar blijven toch de politici met visie en lef waar we juist nu zo'n behoefte aan hebben? Als economische argumenten destijds de doorslag gegeven zouden hebben zou het Kinderwetje van Van houten nu echt nog steeds niet aangenomen zijn en als men op enig moment niet 'menselijke waardigheid' zwaarder had laten wegen dan 'economisch belang' dan was ook de slavernij nu nog niet afgeschaft. Hoewel 'afgeschaft', je kunt natuurlijk afvragen of het niet als 'McSlavery' een retour aan het maken is?

Spul, spul en kopen maar

Volgens sommigen omringen wij ons met en verbruiken wij teveel onnodig spul dat wel erg nodeloos snel kapot wil gaan, maar even vaak al voor die tijd op de afvalberg of de schroothoop belandt omdat er inmiddels alweer een nieuwer, compacter, sneller of flitsender model op de markt verschenen is. Volgens anderen kunnen we echter nauwelijks ooit genoeg produceren, consumeren en weer dumpen omdat dat nu eenmaal 'ons economisch systeem' en daarmee ons aller belang en welzijn zou dienen. Zo hoorden we recentelijk onze immer goedlachse premier nog roepen dat hij al het 'gesomber' weleens goed beu was en dat we nu allemaal maar eens een nieuwe auto moesten kopen om 'de sukkelende economie' uit het slop te trekken. Zo zie je maar weer dat er over het nut en de functie van onze spullen nogal verschillend gedacht kan worden. Maar dat geldt overigens voor wel meer zaken. Zelf neig ik toch vooral naar die eerste opvatting, hoewel ik zeker niet vrij te pleiten ben van het volop en ijverig mee te draaien in die tweede gedachtegang. Deze week bijvoorbeeld kochten wij zomaar weer eens een andere kraan en een nieuwe vaatwasser. Dat is dan nog wel geen nieuwe auto en het was weliswaar omdat het oude spul er de brui aan gaf, maar we nemen toch aan dat Rutte daar niet over zal zeuren en over ons toch even niets te klagen kan hebben.

Hoog Sammy, kijk omhoog ..

En wat zie je dan; ja, de hemel kleurt toch weer of nog steeds behoorlijk blauw. Het lijkt wel weer strandweer! De meeuw in de lucht is nauwelijks nog terug te vinden maar deze twee luchtopnamen werden dan ook met de slimme foon geknipt.

Geeuw, gaap, gaap; wat een slaap

Onlangs heb ik een poos vrij slecht kunnen slapen wegens een hoogst irritant gebrek aan souplesse in mijn schouder en de daarmee gepaard gaande pijn en ongemak die mij uit de slaap placht te houden.

Maar sinds ik krap een maand geleden een injectie in die schouder kreeg, kon ik gelukkig, eenmaal in slaap, weer redelijk doorslapen.

Vannacht moest ik ondervinden dat inmiddels een nieuwe kwaal en slaapverstoorder het op mijn nachtrust lijkt te hebben gemunt.

Hemelsblauw

En twee-en-een-halve week gelden was de lucht toch nog zo mooi blauw.

Kahneman (voor gelukzoekers)

Zo'n dag of 10 geleden haalde ik Daniel Kahneman eens aan, toen in verband met een volkje dat er in zijn algemeenheid toch maar steeds niet in wil slagen om in bijzondere mate respect of waardering van mijn kant af te dwingen. De indruk zou daarmee gewekt kunnen worden dat ik ook niet zo’n hoge pet van de Nobelprijs-winnaar in de economische wetenschappen Kahneman op zou hebben. Dat is zeker niet het geval; ik acht de persoon van Daniel Kahneman, zijn gedachtegoed en zijn redeneertrant zeer hoog. En ik zou wat hij zoal te berde brengt beslist nooit als ‘blahblah’ durven aanmerken. Waarvan hier dus even akte.

Behalve dat hij ‘behavioral economics’ voorgoed op de kaart gezet heeft en ons denken zomaar heeft opgesplitst in een snelle (System1) en een ‘slow’ (System2) variant, heeft hij nog wel meer interessants te vertellen. Zo ook over ‘geluk’ bijvoorbeeld. En zoeken we dat niet allemaal? En zijn sommige beroepen, zoals het mijne bijvoorbeeld, er niet in hoofdzaak op gericht om dat ook voor anderen te bewerkstelligen danwel mogelijk en bereikbaar te maken? En valt het leeuwendeel van onze economie welbeschouwd niet als geluks-industrie te typeren?; al worden Rutte en zijn medestanders maar niet moe te roepen dat ze zich doorgaand uit die branche terug willen en zullen blijven trekken omdat het anders allemaal veel te duur zou worden.

Hoor hier dan ook eens Kahneman over geluk: Kahneman wijst er zeer terecht op dat geluk nogal eens met geld verward pleegt te worden. Zeker in de neo-liberale gedachtegang. Nu kom ik op het WereldWijdeWebje her en der wat uitingen tegen alsof Kahneman met de 60.000 dollargrens iets verrassends en in wetenschappelijke zin geheel nieuws aanroert. Dat wil ik dan toch ook wel even rechtgezet hebben; dat is nadrukkelijk niet het geval. Al in de vijftiger jaren ontwikkelde Frederick Herzberg zijn Two Factor Theory van intrinsieke motivatie en extrinsieke hygiëne factoren. Hoewel de focus daar is: wat motiveert? en het antwoord daarop niet alleen en niet in de eerste plaats ‘het hoogste salaris’ volgt daar per definitie uit dat dat ook geldt waar het de satisfactie, tevredenheid of geluksgevoel betreft. Dus wie hier nieuwsgierig naar zou zijn kon het al geruime tijd weten. Maar neo-liberale oren lijken wel erg doof te zijn voor dit soort wetenschappelijk geïnspireerde wijsheden.

Economie en identiteit

Over deze dure termen en de relatie daartussen ga ik nu even niets zeggen. Dat laat ik weer eens over aan anderen; in dit geval aan een filosofisch kwintet, dat daar wel de nodige wijze woorden over te zeggen heeft: Uitzending HUMAN van 7 juli

Agressie op het werk?

Als ik vandaag de dag zo om me heen kijkend toch eens zie, lees of hoor hoe regelmatig en in welke mate bijvoorbeeld ambulance- en verplegend personeel of buschauffeurs en treinconducteurs agressief bejegend, bedreigd of gewoon afgetuigd worden dan denk ik weleens dat ik me wat dat betreft toch maar gelukkig mag prijzen met mijn betrekkelijk vredige baan.

Ja, 't kan verkeren had Brederoo ons ooit al eens laten weten en inderdaad tegen onderhavige kwestie keek ik zo'n dertig jaar geleden toch wel heel anders aan.

Toen ik als leerling (van de toenmalige inservice-opleiding) in de Z-zorg begon te werken kon ik mijn eerste stage op een ouderengroep niet helemaal volbrengen omdat ik als één van het destijds schaarse mannelijke personeel op de werkvloer op een andere groep gewenst was. En op die volgende groep maakte ik al fluks kennis met het soort of type agressie dat zo kenmerkend zou blijken voor deze tak van zorg. Op de pas geopende instelling waar ik werkzaam was. had men aanvankelijk bedacht dat de mensen die, zoals dat heette, nogal wat probleemgedrag vertoonde beter over de verschillende groepen/woningen verspreid konden worden. Binnen een half jaar veranderde men (Brederoo indachtig?) 180 graden van mening en werden er speciale groepen gevormd voor zoals ze destijds wel genoemd werden: gedragsmoeilijke bewoners.

En mocht ik, als eerste-jaars-leerling op één van die groepen beginnen. Die groepen stonden onder het personeel ook wel bekend als ‘spannende groepen’ vanwege de hoge spanningsboog i.v.m. de frequente uitbarstingen van agressief gedrag. Daarmee vestigden deze groepen binnen de instelling ook al rap enige reputatie en faam.

Op deze groep raakte ik als beginnende leerling aardig door de wol geverfd, zoals dat dan heet, in het, zo goed en zo kwaad als dat ging, omgaan met en anticiperen op uitingen van agressie zoals die kenmerkend waren voor een bepaalde groep cliënten, toen nog bewoners geheten. Deze leerschool of leergang was bepaald niet wat je noemt vrijwillig of verkozen maar werd door de nood der omstandigheden afgedwongen, niet of nauwelijks op professionele wijze vanuit de instelling begeleid en reddende engelen waren er ook niet echt voorhanden.

Na zo’n anderhalf jaar toch met het nodige enthousiasme, betrokkenheid en inzet op deze groep gewerkt te hebben, heb ik toen toch maar eens om overplaatsing gevraagd. Dat omdat het mij en/of mijn omgeving begon op te vallen dat ik bijvoorbeeld toch wel erg snel en vlot op allerlei geluiden reageerde door direct met mijn handen voor mijn hoofd in een hurkhouding te schieten. Omstanders vonden dat dan maar vreemd gedrag van mij terwijl het mij toch als volkomen normaal voorkwam; ik bedoel, er zal toevallig maar net een volle koffiekan, of iets van dien aard richting je hoofd gegooid worden. Natuurlijk voelde en begreep ik wel dat ik aldus bezig was een duidelijke stap richting PTSS of iets van een angst- of stressstoornis te zetten. Het is, naar ik meen, toch weer betrekkelijk goed met me gekomen en inmiddels ben ik banger voor managers dan voor cliënten; haha, die Pieter Duker (vanaf 7m45s) toch. Een en ander verklaart wel deels mijn specifieke belangstelling voor een aantal onderwerpen zoals die op dit blog en elders aangeroerd worden.

Die onderwerpen zijn dan onder andere het voorkomen van(?) en omgaan met agressie in ons werk, de rol van de vecht/vluchtreactie of ons biologisch stresssysteem daarin en hoe wij zowel bij onszelf als zo mogelijk ook bij de cliënt wat emotionele intelligentie, evenwicht en welbevinden zouden kunnen bevorderen.

Als ik op enkele discussies op diverse fora op LinkedIn af mag gaan staan deze onderwerpen behoorlijk in de belangstelling en wordt er op dit terrein momenteel een keur aan trainingen aangeboden en ontwikkeld. De vraag is dan toch hoe omvattend en effectief die zullen blijken op de langere duur?

Agressie en dus ook agressie op het werk kan, zo we weten, een behoorlijke negatieve impact hebben op iemands persoon, leven en welbevinden. Iets daarvan mocht ik destijds proeven en aan den lijve ondervinden. Maar met een knipoog naar die oude Brederoo kan ik nu weer zeggen: ‘t kan verkeren. Nu beklaag ik toch vooral die treinconducteurs, ambulance-personeel en vele anderen die het in hun werk of in het dagelijks leven, in dat opzicht het soms toch heel wat zwaarder te verduren lijken te hebben dan ik. Zoals ik met LinkedIn fora als voorbeeld al aangaf wordt er, naar het zich laat aanzien, van diverse kanten hard nagedacht over agressie in de zorg, de mogelijke oorzaken en de mogelijke beteugeling ervan. Nu vermoed ik dat het ook hard nodig is dat we ons aanzienlijk omvattender, intelligenter en doorwrochter over deze thematiek gaan buigen omdat de huidige en komende bezuinigingen en zogenaamde hervormingen en ombuigingen in de zorg anders wel eens indirect de aanleiding tot een toename van agressie zou kunnen blijken. Één van de, naar mijn smaak, intelligentere en doorwrochter visies op agressie en probleemgedrag in zijn algemeenheid wordt hier verwoord door Jacques Heijkoop. Een systemische visie die, dunkt me, bij uitstek op ons werkveld van toepassing is en daar ook wel wat bredere belangstelling en aandacht zou verdienen.

P.S. Gijs van Gemert vatte een en ander kort en bondig samen in de tegeltjeswijsheid: agressie is een gezelschapspel.

Groot kleinkunstenaar

Deze week verloor ons land een groot kleinkunstenaar. Zijn naam was Maarten van Roozendaal en hij werd 51 jaar.

Managementboek en 'feilbaar denken'

De laatste tijd hoor ik met enige regelmaat irritante reclames van Managementboek op de radio voorbijkomen: vandaag voor 21:00 besteld …, morgen in huis! Ja het is en blijft natuurlijk een snel en flitsend volkje die managers, nietwaar? nu kwam mij alweer een poosje geleden bij toeval een blad onder ogen met het opschrift: Managementboek Magazine, platform voor business professionals. Niet een titel waar ik nu direct warm of enthousiast van wordt. Toch meer iets voor ambitieuze snelle flitsende lieden in pak met navenante praat, denk ik dan. Ik ben nu eenmaal uitermate bevooroordeeld en denk bij managementboeken al gauw aan saaie oninteressante lectuur doorspekt van managementkoeterwaals ofwel het management-dialect van het ‘globish', enige tijd geleden nog bekend als ‘new-speak’. Maar ik blijf meestal wel een nieuwsgierig mens en blader zo’n blaadje dan toch eens door om vervolgens te constateren dat ik globaal bezien mijn vooroordelen nog wel een poosje feilloos in tact kan laten. De laatste keer dat ik mijn mening of (voor)oordeel op dit gebied eens ernstig moest herzien was toen ik kennis nam van de theorie van het ‘system’s thinking’ van John Seddon. Die sprak over management in voor mij begrijpelijke taal. Nu trof ik in deze aflevering (maart 2012) toch ook wel een aardig artikel aan onder de titel ‘We zijn blind voor onze blindheid’ met een interview met Daniel Kahneman naar aanleiding van zijn boek ‘Ons feilbare denken’. Kahneman geldt als een van de invloedrijkste psychologen van dit moment en ontving voor zijn werk zelfs de Nobelprijs voor de economie. Dat moet toch een interessante combinatie zijn voor managers, nietwaar? Zouden managers dan ook een beetje naar hem luisteren? Een citaat:

Het idee dat goede mangementpraktijken met goede resultaten beloond zullen worden is op zijn minst overdreven. Succesvolle bedrijven maken ons vaak blind voor de rol die geluk in dat succes heeft gespeeld en hoeveel er mis had kunnen gaan. Het is makkelijk een aantal goed presterende bedrijven te selecteen en vervolgens te kijken wat ze met elkaar gemeen hebben, maar daarmee is de theorie nog niet wetenschappelijk verantwoord. Neem Built to last van Jim Collins. De voortreffelijke bedrijven die daarin worden genoemd presteren in latere jaren bijna zonder uitzondering een stuk slechter.

Daar gaat dan weer zo’n (management)theorietje. Maar het is de missie van Kahneman om, wat hij noemt, cognitieve illusies aan de kaak te stellen. We zijn niet alleen blind voor het voor de hand liggende, maar ook blind voor onze eigen blindheid. Tja.. Johan Cruijff zei het ook al eens:

Als je het niet snapt, dan ken je het natuurlijk ook niet zien, hè; da’s toch logisch.

Dat je een dergelijke stelling de Nobelprijs voor de economie kunt binnenslepen zal sommige mensen wellicht verbazen. Maar zo is het toch echt. Kahneman stelt overigens dat het zijn doel is om de kwaliteit van onze kritiek op een hoger peil te brengen. Hij heeft daarbij wel degelijk een hoge pet op van de mogelijkheden en het functioneren van het menselijk brein, maar ja, we blijven blind voor onze blindheid en ons denken blijft feilbaar. Dat geldt ook nog altijd voor managers, of ze nu boeken lezen of niet.