Syndromatisch?

Op mijn Firenze-verslagje reageerde Henk 50 (mocht ie willen die 50) met een verwijzing naar een fascinerend en intrigerend fenomeen dat, sinds de late jaren tachtig, wel bekend staat als 'Het Stendhal-syndroom'.



De Florentijnse psychiater Graziella Magherini benoemde dit verschijnsel aldus naar de franse schrijver Stendhal die in 1817 bij het verlaten van de Santa Croce zijn gevoel beschreef van op een welhaast verpletterende wijze overweldigd, verdoofd danwel uit de alledaagse werkelijkheid getild te zijn. Een bezoek aan de Santa Croce lijkt wel een verhoogd risico tot het oplopen van dit syndroom op te leveren. Misschien hadden wij geluk dat het vorige week net een puinhoop voor de kerk was i.v.m. de MTV-awards en is dat onze redding geweest; we zullen het, vrees ik, nooit zeker weten!

Klik hier voor een interview (ned.) met Graziella Magherini en hier, voor de die-hards, voor een artikel (it.) van haar hand over psychoanalyse en esthetische ervaring.



Het syndroom mag dan mede door de rol van Magheneri en Stendhal onlosmakelijk verbonden schijnen te zijn met de stad Florence, het verschijnsel als zodanig zou zich natuurlijk ook elders kunnen manifesteren. Bijvoorbeeld in de Hermitage zoals hier wordt verhaald. Ik weet nog wel dat ik destijds onder de indruk was van de Hermitage maar hoezeer en wat ik daarbij voelde kan ik me toch echt niet meer in detail herinneren; dus zal ik ook daar ws. niet door Stendhal's syndroom getroffen zijn.



En of het GoogleArtProject een degelijk voorbehoedmiddel tegen genoemd syndroom zou zijn? Daar ga ik zonder twijfel vanuit, maar het onthoudt u dan denkelijk even zo zeker van het ware genot.

Een vergelijkbaar syndroom heet het 'Jeruzalem-syndroom'. Hier worden de sterke emotionele en mentale reacties niet door de indrukwekkende schoonheid van kunstuitingen maar door de lijfelijke aanwezigheid op gewijde plaatsen of plekken van bijzondere religieuze importantie en betekenis teweeggebracht.
In wezen dus ook niet per se aan Jeruzalem gebonden.
Het zou me overigens niets verbazen als ik ook wat gevoelig voor dit syndroom zou blijken. Toen ik ooit bepaalde plekken in Jeruzalem en de geboortekerk in Bethlehem bezocht, meende ik religiositeit alom te voelen, te ruiken, te horen en te ontwaren. Maar misschien heb ik ook gewoon een grote, een makkelijk prikkelbare of een sterk ontwikkelde relikwab.

Nog weer een andere aanverwante variatie is het zogenaamde 'Paris syndrome'. Het bijzondere van deze specifieke aandoening is dat hij het vooral op Japanners in Paris gemunt lijkt te hebben.
Als ik dan eens op Paris Afbeeldingen google en zie wat dat voor overweldigends oplevert kan ik me, hoewel ik geen japanner ben, daar wel iets bij voorstellen; dit overweldigt mij toch ook wel enigermate.



Dan heb je, ook in de plaatsgerelateerde sfeer maar toch van geheel andere orde, ook nog het 'Stockholmsyndroom'. Natascha Kampusch, die vanaf haar tiende tot haar achttiende jaar 3069 dagen opgesloten zat en zich moest onderwerpen aan de grillen van een niet al te frisse en fruitige figuur, beschrijft dit fenomeen in haar boek 'De diefstal van mijn jeugd' op voortreffelijke wijze van binnen uit. Ze vecht en verzet zich hierin dapper en, dunkt me, terecht tegen het stigma annex publieke veroordeling dat een dergelijk label, etiket, diagnose in de openbaarheid en onze mediacultuur onverbiddelijk met zich mee lijkt te brengen. Dat lijkt soms op vechten tegen de bierkaai zeker als de deskundigen in hun ongekende wijsheid en hoogmoed over het hoofd schijnen te zien dat Natascha in deze ook bij uitstek een (ervarings)deskundige is.

Zo dreigen we inmiddels midden in syndroomland te belanden en zoals deze categorale wiki-pagina laat zien valt daar nog wel het een en ander te beleven. Mocht u ooit nog eens naam willen maken en lijken de kansen daarop nu niet al te rooskleurig, ontdek, bedenk of verzin dan ook eens een syndroom. Volgens mij zijn er nog wel vele te bedenken en als je de mogelijke variaties in menselijk gedrag eens afzet tegen de huidige wereldbevolking van 7 miljard moet hier toch een gigantisch gat in de markt aan te boren zijn.

Zelf doe ik al met enige regelmaat een gooi met het 'NKK-syndroom'; maar ja dat is zo'n wijd en zijd verspreid en alom aanwezig fenomeen dat het nog nauwelijks (h)erkend wordt en dan heb je qua claim-to-fame natuurlijk geen sterke troef in handen.
Tot zover maar de syndromatiek.



Om nog even terug te komen op onze ervaringen in Firenze of Florence of de stad van het syndroom van Stendhal; ruim tien jaar geleden streken wij hier ook al eens een dagje hier neer. Dat bezoekje toen bracht ons wat meer uit balans en zogezegd uit ons goede doen dan het verblijf van vorige week. Maar destijds kwamen we door files en verkeerschaos uiterst moeizaam met de auto de stad in, kwamen vanwege een wachtrij de Uffizi niet in, troffen in Pitti een ad hoc gesloten Galleria d'arte moderna, waren we moe en was Marian herstellende van een knieblessure die haar parten speelde. Geen ideale omstandigheden en niet het meest geslaagde uitstapje; wel een aanleiding om dat ooit nog eens beter over te willen doen. Dat is ons vorige week dan uitstekend gelukt.
Die eerdere ervaringen mogen dan wellicht als symptomatisch gelden voor de vermoeidheid en de frustratie van het moment, we kunnen ze toch moeilijk duiden als syndromatisch vanwege overweldigende en nauwelijks te bevatten esthetische ervaringen á la Stendhal.

Omdat het vandaag 30 april is en in het kader van het 'oranje-syndroom' dan nog even: hieperdepiep, een driewerf hoera en leve de konegin!

In Firenze of ook wel Florence

Ik heb wel eens horen zeggen dat heel Italië eigenlijk één groot openluchtmuseum is en dat is zeker een goede typering voor het centrum van Firenze. Genoeg te zien dus, waaronder veel bloot op straat; dat laatse meestal keihard en steenkoud of gebronst.



Wat valt er dan zoal te doen, te bezoeken en te bezien op een paar doordeweekse dagen in Florence? In ieder geval meer dan een mens, menselijkerwijs gesproken, in vier dagen kan behapstukken. Dus moesten we ons enigermate trachten te beperken.
Wij namen de eerste dag, nadat we ons in de b&b bij Paolo gemeld en geïnstalleerd hadden, meteen de bus naar het centrum om uit te stappen bij het station en de basiliek van Santa Maria Novela.

Daar bevindt zich ook een tourist information waar je de stadsplattegrond kunt krijgen; wij hadden die echter met tips en wat aantekeningen al van Paolo gekregen. En zo wandelden wij dan Florentië, de bakermat van de Renaissance binnen.


Daar enkele dagen veel rondgewandeld en gekeken. We hebben veel palazzi, beelden, Florentijnen en ook erg veel turisti gezien.
We hebben een aantal musea bezocht zoals om te beginnen het beeldenmuseum in de Bargello.


Dan natuurlijk de onvermijdelijke Galleria degli Uffizi, alhoewel, wat heet onvermijdelijk?; ruim tien jaar geleden hebben we de Uffizi toch wel degelijk eens vermeden toen we vernamen dat de rij wachtenden nog zo'n drie uur in beslag zou nemen. Deze keer dan maar gebruik gemaakt van het gemak van het internet en kaarten langs die weg gereserveerd. Vervolgens stonden we toch nog drie maal en bij elkaar een uurtje in de rij maar dat leed was te overzien en zo belandden we een weekje geleden alsnog in de vermaarde Uffizi.


Ons derde en laatste Florentijnse museumbezoek was aan de Galleria d'arte moderna in het Palazzo Pitti. Toen we, zoals reeds vermeld, tien jaar geleden de Uffizi meden, wilden we destijds uitwijken naar deze Galleria d'arte moderna maar die afdeling bleek toen net even gesloten wegens gebrek aan personeel. Deze keer hadden we ook hier meer geluk.


Ook nog een kerk bezocht. Nee, niet de Duomo, zoals je wellicht zou verwachten. Daar vonden we de wachtrijen wat lang.



Wij ons heil toen maar in de basiliek van Santa Croce gezocht, waar de graftombes van onder andere Michelangelo, Dante, Galilei en Machiavelli, om er maar eens een paar te noemen, te bewonderen zijn. Hier was ook nog een vrij plekje op een de banken te vinden om even wat stilletjes te mediteren.
Voor de kerk was men bezig een gigantisch podium met lichtshow op te bouwen dat naar wij begrepen iets met de MTV awards en de volgende avond van doen had.

Bij ons riep dat vooral beelden van een lawaaispektakel op dat we de betreffende avond dus maar doelbewust gemeden hebben.


Verder natuurlijk wat langs de Arno gewandeld; hier en daar eens een bankje in het park opgezocht en een mercato afgestruind.
En uiteraard lekker gegeten zoals bij ZàZà tegenover de Mercato Centrale en vooral ook bij Quattro Leoni in Oltrarno. De Floretijnse specialiteit Trippa alla Fiorentina aan onze neus voorbij laten gaan maar wel van de zeer malse Bistecca alla Fiorentina geproefd en genoten.

Ciao


Dienstmededeling: De Italiaanse Wiki-paginas zijn in de linkerkolom simpelweg naar de Nederlandse of Engelse versie om te schakelen.

Florence en bloeiende pracht

Zo loop je, zoals bijvoorbeeld eergisteren, nog wat in Firenze of Florence rond te struinen .....





De naam Firenze, Fiorenza of Florence is natuurlijk een afgeleide van fiore of flora ofwel zoiets als bloem of bloei en is overigens ook nog een meisjesnaam die zoveel als bloeiend of voortvarend betekent. En ook onze gulden of florijn dankte zijn naam aan de Florentijnse fiorino d'oro.







...... en zo loop je weer op het Rijndijkje, in een oer-Hollands landschap, de bloemen wat dichter bij huis te bewonderen; nog net even voordat ze een koppie kleiner gemaakt zullen worden .....





.... zoals gisteren!





Om weer eens met Bredero te spreken: 't kan verkeeren; maar gelukkig was het hier ook stralend mooi weer en een bijzonder florissant uitzicht.

Firenze

Afgelopen week mocht ik nog even een cadeautje van mijn voorbije verjaardag uitpakken. Dat cadeautje betrof een stedentrip naar Firenze, in ons land ook bekend onder de Franse naam Florence.



Wij (Marian en ik) sliepen vier nachten in de B&B van Paolo waar we evenals onze voorgangers bijzonder over te spreken waren. Ook had Paolo nog de nodige nuttige tips aangaande het busvervoer en geschikte restaurantjes. De dagen werden gevuld met camminare a piedi e in autobus, arte, cultura e buona cucina. Voor deze vakantie had ik verzaakt mijn Italiaans wat op te poetsen en moest het dus met de taalkennis van zo'n tien jaar geleden doen; dat bleek ondanks zo nu en dan wat gehakkel niet echt problemen op te leveren.



Wat ons zo al opviel was ondermeer, dat hoewel het hier in het centrum een paar maal drukker met mensen is dan in de gemiddelde Nederlandse stad het leven er toch meer ontspannen aandeed dan wij van hier gewoon zijn.
Dat de oudjes of de zogeheten senioren er her en der in de parken, op de pleintjes en rond de buurtmarkten een levendig sociaal leven op na houden. (Italië loopt op ons voor in het veelbesproken fenomeen 'vergrijzing')
Dat kleine kinderen veel aandacht krijgen van hun ouders en zich in openbare gelegenheden als bv. restaurants veelal aanmerkelijk rustiger gedragen dan kinderen hier.



Maandag heen en vrijdag weer terug. Het was binnen de kortst mogelijke keren vertrouwd en alsof we er al tijden kwamen en er bekend waren en het was anderzijds ook zo weer voorbij.

Het echte leven

Ja dan zitten we zomaar weer midden in de maand april.
De maand die, naar verluidt, dus maar doet wat ie wil en zo'n 10 jaar geleden door een stichting genaamd stichting 'maand van de filosofie' werd uitgeroepen (soms moet je toch wat bedenken om je handel aan de man te brengen) tot 'de maand van de filosofie'.
Dat en wanneer het de maand, de dag of de week van weet-ik-wat-nu-weer is, behoort tot de categorie wetenswaardigheden die mij gewoonlijk geheel en al ontgaan danwel het ene oor in- en het andere oor net zo hard weer uitgaan. Maar omdat ik vorig jaar april zomaar het onbezonnen idee opvatte dan die maand ook maar eens wat wijsneuzig mee te palaveren over die zogeheten wijsbegeerte zit het nu dus opeens in mijn systeem: april is de maand van de filosofie. Zo werkt dat brein van mij dus!
Dat moest ik dan dit jaar dan maar niet weer doen; elk jaar hetzelfde wordt ook zo voorspelbaar en zo gauw saai.



Wel heb ik evenals vorig jaar weer het Filosofie Magazine themanummer ter ere van 'deze maand' aangeschaft. Ja, alweer terwijl ik dat vorige themanummer nog niet eens helemaal uitgelezen had. Ik zie het soms nog ergens in de buurt van mijn bed rondzwerven; nou ja een mens kan ook niet alles bijhouden.
Vorig jaar was het thema 'vrijheid', toch niet het minst prangende of interessante onderwerp om over na te denken en dat niet alleen omdat het zo mooi op 'blijheid' rijmt. Dit jaar is het onderwerp voor onze denkbewegingen toch zeker niet minder verheven of ongrijpbaar; het thema is nl. 'het echte leven', ja waarachtig het echte leven.



Sta daar maar eens even bij stil!



Bij de vraag naar het echte leven!
Dat doet toch bijna vermoeden dat er ook zoiets als onecht leven zou bestaan en hoe ziet dat er dan uit? Als kind heb ik weleens te horen gekegen dat ik een onecht kind was; zoiets valt wat moeilijk te plaatsen en lastig te ontrafelen voor een kind. Als ik in mijn arm kneep voelde ik dat gewoon toch echt.

Het heeft sindsdien nog wel wat jaartjes geduurd voor ik het licht zag en, even los van die onechtheid die mij zo plots in de schoenen geschoven werd, me begon te realiseren dat onechtheid ofwel het tegendeel van echt = kunst en kan diverse gedaanten aannemen.
Niet echt is dus kunst = nep = fake = namaak = spel = doen alsof = make-believe = verbeelding en zo meer. Het is de wereld van kunst en kunstjes.
Maar ja, als zo'n inzicht net wat begint te bezinken is kun je zomaar weer bedenken dat kunstbenen toch wel echt bestaan en dat er toch echt mensen mee lopen en dat een fopspeen toch echt een fopspeen is en dat een jas van imitatie- of kunstleer toch evengoed echt een jas is, een speelgoedtreintje zij het een kleintje toch echt een treintje is en dat de verbeelding in onze mensenwereld toch uitermate machtig is.
En we weten natuurlijk ook dat een kunstwerk toch heus en waarachtig kunstig kan zijn maar ongeacht of dat het geval is het nog altijd ettelijke miljoenen waard kan blijken als iemand de goegemeente er maar van weet te overtuigen dat dit toch echt een van de meest bijzondere kunstwerken aller tijden of van deze of gene echt grote en belangrijke kunstenmaker zou zijn. Het is dan zoals met zoveel zaken maar net wat een gek er voor geeft; de markt heet dat dan.
Dat is al met al wel voldoende om een eenvoudige modale kunstliefhebber als mijzelve toch echt even in verwarring te brengen. Daar moest ik verder deze maand nog maar eens even goed over nadenken.

Het themanummer april 2011 van Filosofie Magazine vond ik overigens wel de moeite waard al was alleen maar vanwege de leuke lezersbijdragen over: Het echte leven!
Daarnaast ook nog lezenswaardig een essay van Maarten Doorman en interviews met Bart Chabot, Susan Neiman en Coen Simon wiens aanbevelenswaardige boek 'En toen wisten we alles', 'Een pleidooi voor oppervlakkigheid' dat de nodige kanttekeningen bevat over het echte leven en waarbij de directe ervaring, het spelen van het spel en de spelregels een belangrijke rol spelen.




P.S. De vraag naar het goede leven vind ik doorgaans wat zinniger dan de vraag naar het echte leven maar met al die virtuele werkelijkheden dringt die laatste vraag zich tegenwoordig toch wel steeds vaker op.
Dit Credo van Kweetal lijkt me dan wel een aardige inleiding.

Rituele dans om moreel gelijk

Het politieke bedrijf lijkt toch wel erg vaak op rituele en vooral opportunistische koehandel en gesjacher in de rituele dans om de macht en om de kiezer te behagen.

Als onze moderne bio-industrie de voorschriften uit de Koran en Torah aangaande het ritueel slachten naar de letter maar bovenal naar de geest toch eens net zo ter harte zou nemen en tot gangbare praktijk zou maken als nu winstbejag en technologische efficiency- en hygiënemaatregelen, dan zou er volgens mij vele malen meer dieren onnodig leed bespaard worden dan door het onverdoofd ritueel slachten te verbieden.



In Oostenrijk lijkt stelt men in deze en in grondwettelijke zin vrijheid van religie boven dierenwelzijn en wordt als compromis de verdoving onmiddelijk na de rituele slachting toegediend.

Vertegenwoordigers van de betreffende godsdiensten wijzen erop dat die religieuze voorschriften hen er expliciet toe aanzetten het dier goed te verzorgen en met respect te behandelen en er op alle mogelijke manieren zorg voor te dragen dat het dier geen stress ondervindt. De eigenlijke slachting moet zo deskundig en effectief mogelijk, zeg maar mindful gebeuren met een minimum aan belasting voor het dier.
Een dergelijke praktijk komt mij nu zomaar ook voor als in hoge mate bevordelijk voor de menselijke moraliteit, het besef aardse wezens te zijn die iets doen in en met deze wereld en het ten volle verantwoording nemen voor ons eigen handelen.



Een meer voorkomende en steeds gangbaar wordende houding is om met een beroep op ons zo vaak de hemel in geprezen democratisch bestel de publieke morele opinie van de dag even in wetjes en regels te gieten om dan handenwrijvend te roepen: 'ziezo dat is ook weer geregeld en daarbij te denken wat zijn wij toch goed, hè!', en vervolgens weg te kijken van de resterende en aldus opgeroepen narigheid of die te wijten aan bv. economische wetmatigheden die wij nu eenmaal niet de hand in zouden hebben.
Die houding lijkt mij wat algemener en soms wel lastig te vermijden omdat ons bij voortduring gevraagd lijkt te worden om morele oordelen te vellen over zaken waar we bij gebrek aan ervaring gewoon het fijne niet van weten. We moeten toch overal een mening over hebben, nietwaar?
Die houding lijkt mij ook niet zo zeer onze morele gevoeligheid te slijpen of onze morele antennes te fine-tunen alswel vooral het over morele kwesties redeneren, en niet zelden het direct klaar staan met een mening of oordeel, te bevorderen.



P.S. Ik heb absoluut niets tegen kritische geluiden en een zinnige discussie over ritueel slachten en dierenwelzijn. Integendeel, ik heb echter weleens wat moeite met de vaak gratuite en zelfgenoegzame eenzijdigheid die in dergelijke discussies zo gemakkelijk en zo vaak de boventoon lijkt te voeren.

Zie bv. ook Sytze Faber hierover.

Ook 50 jaar terug

Eveneens 50 jaar terug, een dag voordat Gagarin de ruimte ingeschoten werd, begon ook het proces tegen Adolf Eichman.
Eichman werd door de Mossad uit Buenos Aires ontvoerd en naar Israel overgebracht om daar terecht te staan voor de moord op zes miljoen mensen.
Volgens het meest bekende verhaal zou het vooral aan de inzet en vasthoudendheid van Simon Wiesenthal te danken zijn dat Eichman gearresteerd kon worden en volgens andere geluiden zou hij weing tot niets met die arrestatie van doen gehad hebben.



Ik was als 10- en 11-jarige bijzonder geïntrigeerd door deze zaak en volgde de verhalen hierover en de rechtbankverslagen op de letter en de voet.

Hannah Arendt en Harry Mulisch waren twee bekende namen die verslag deden vanuit Jeruzalem en schreven ook beiden een boek over Eichmann's motieven en hoe die te duiden.
Veel bekend in dit verband kreeg ook het zogenaamde Milgram experiment van Stanley Milgram.
De meeste mensen die kennis nemen van dit experiment ervaren de resultaten ervan als nogal onthutsend en dat vind ik geenszins verbazingwekkend of verwonderlijk. Toch wordt het, waar het inzicht verschaffen in de wat minder goede en wellevende aard van het beestje dat we ook zijn, nog eens flink overtroffen door een experiment van Philip G. Zimbardo uit 1971. Dit betreft het zgn. gevangenisexperiment dat na de Abu Ghraib affaire hernieuwd in de actualiteit en de belangstelling kwam te staan.

Wat deze experimenten laten zien is hoezeer de mens zich in zijn gedrag door omgevingsfactoren laat bepalen. Allerlei populaire en populistische geluiden tot het tegendeel ten spijt.
Ik heb nu bepaald niet de indruk dat het huidige politieke, sociaal-economische en sociaal-culturele klimaat erg bevorderlijk zou zijn voor een bijzonder evenwichtige en gezonde omgeving waarin mensen en menselijkheid bij uitstek kunnen gedijen.

50 jaar geleden

Vandaag 50 jaar geleden ging de eerste mens de ruimte in.
Met die eerste bemande ruimtevlucht van Joeri of Yuri Gagarin mogen we toch wel zeggen dat er een nieuw tijdperk werd ingeluid.

Deze gebeurtenis was een aanjager van en een mijlpaal in wat de ruimtewedloop genoemd werd en wat weer een aspect van de zgn. wapenwedloop was.
Het is heel goed denkbaar en niet onwaarschijnlijk dat wij niet achter diezelfde computers zouden zitten als waar we nu achter zitten en dat de wereld er überhaupt iets anders uit zou zien dan nu het geval is en als de ontwikkeling van de micro-electronica niet een halve eeuw geleden op die manier een enorme impuls door de Koude Oorlog had gekregen.

Het kan raar lopen zoals reeds onze vriend Bredero al opgevallen was.

Hoe slim is SMART?

Onlangs las ik in een verslag van de inspectie dat de doelen zoals die op het werk in een bepaald zorgplan beschreven staan niet SMART geformuleerd zijn. Van een dergelijke opmerking willen de paar haartjes die ik nog heb weleens zomaar spontaan overeind gaan staan. Hoe komt dat zo? (dat van die haartjes)

Wel, ik hoor al zo'n dertig jaar lang met wisselende regelmaat de kreet SMART langskomen. Dat worden in dat tijdsbestek toch al gauw tientallen maar waarschijnlijk eerder honderden keren, schat ik zo in. Onze doelen en doelstellingen zouden, naar het heet, SMART geformuleerd moeten zijn/worden of anders niet deugen en in allerlei opzichten mank gaan.



Nou mooi .... wat behelst dat SMART, danwel? Kort en krachtig: SMART is een acroniem, van richtlijnen of criteria bedoeld om doelstellingen op te stellen en te controleren.
Het klinkt wel een beetje 'clever' omdat het in de engelse taal nu eenmaal ook 'slim' betekent en in het Engels staat het zo doorgaans gemiddeld zo ongeveer voor:

Specific
Measurable
Attainable
Relevant
Time-bound

Maar zoals deze Wiki-entry laat zien zou je er, als dat beter bij je doelen of je karater past, ook wel

Simple
Manageable
Aspirational
Rewarding and
Tangible

van kunnen maken.
Die eerdergenoemde connotatie met 'slim' lijkt in ons taalgebied ook doorgedrongen te zijn terwijl de Nederlandse betekenis van het woord toch meer met 'kommer en kwel' van doen heeft.
In onze eigen taal staan de letters dan voor:

Specifiek
Meetbaar
Acceptabel
Realistisch
Tijdgebonden

Is dat niet een beetje veel, door de mogelijke variatie ook wat rommelig en nodeloos ingewikkeld voor iets dat toch vooral een zekere mate van eenvoud, eenduidigheid en nauwgezetheid lijkt te suggeren en te willen propageren?; zou je kunnen denken en vragen. Wel dat denk ik nu ook al een hele poos. In al die jaren dat ik deze kreet nogal eens rond hoorde 'buzzen' als zijnde de manier om doelstellingen werkbaar en op orde te krijgen, heb ik namelijk ook met enige regelmaat gevraagd wat dat SMART dan wel was, hoe je het doet en of het beviel. Ja, ik stel weleens van die lastige vragen; laten we, niet geheel naar waarheid doch voor het gemak, maar zeggen dat ik dat ooit van Ger geleerd heb. Wat daarbij dan als eerste opviel is dat in het merendeel der gevallen men halverwege begon te hakkelen ... stond die A nou voor Aanvaardbaar of voor Aanwijsbaar of was het niet toch Actiegericht? ... en staat die R nu voor Relevant of voor Realistisch? ... etc. En zo kon men dan onderling weer van mening verschillen over hoe het ook al weer was en of het in een bepaald geval toch niet beter zou zijn dan maar dat andere begrip als criterium te nemen.



Als je al een paar keer getuige van een dergelijk tafereeltje bent geweest en dat was 5 en 10 en 20 en nog meer jaren geleden ook al zo, dan hoef je volgens mij toch geen doorgewinterde of zelfverklaarde pragmaticus te zijn om in te zien dat dit bepaald niet het handzame en gedegen recept voor efficiency is dat het beoogt te zijn maar meer iets heeft van kneedbaar rubber.
De kreet SMART blijkt desondanks stevig verankerd in het managementjargon en dat van de carrièretijgers. Een echte carrièretijger wil om de eerste term Specifiek nog iets concreter en Specifieker te maken eerst nog wel even antwoord op de 6 w-vragen, hetgeen die S er natuurlijk niet Simpeler op maakt.
Dat lijkt overigens verdacht veel op een bepaalde richting in het bestuurlijk- en managementdenken; lukt iets niet goed dan moet je er nog wat checks, controles of regeltjes ofwel meer van hetzelfde tegenaan gooien.
Maar die carrièretijgers zijn toch ook weer niet helemaal op hun achterhoofd gevallen en zeggen erbij dat je desgewenst ook nog ER-doelen en MAGIE-doelen kunt stellen. En onder de paragraaf: Is SMART slim?, die eindigt met de zin: Laat SMART geen doel op zich zijn, plaatsen ze een en ander ietwat in perspectief om dan te besluiten met de opmerking dat het acroniem SMART inmiddels helaas tot een dogma verworden is en het uiteindelijk in organisaties toch om iets heels anders draait.

Voor dat andere verwijzen ze ons dan naar een andere website: Stop SMART, be FUZZY!
Hier worden dan expliciet een aantal haken en ogen en bezwaren van het met SMART werken op een rijtje gezet en worden we op grond van die nadelen opgeroepen onze doelstellingen voortaan liever

Feestelijk
Uitdagend
Zuiver
Zinnelijk en
Yes!

te maken. Klinkt toch een stuk frivoler in de oren, vind je ook niet?
Een ook wat wervender SMART nieuwe versie is te vinden op de site van Sanne Roemen:

Schitterend
Meeslepend
Ambitieus
Revolutionair
Tijdgebonden

Kan iedereen het nog volgen? Zijn we nog een beetje bij de les en zijn we ook allemaal zo diep onder de indruk van de handigheid en het trefzekere gebruikersgemak van dit pseudo-intellectuele management kunstje en ezelsbruggetje?

Ene John Seddon een engelse arbeids- en organisatiepsycholoog die inmiddels tot management-guru verheven is heeft ook zo zijn eigen opvatting over SMART. John Seddon wordt ook wel de 'Marmite man' genoemd omdat mensen of hem absoluut niet kunnen pruimen, hem niet begrijpen of vinden dat hij onzin praat of direct enthousiast op zijn verhaal reageren omdat het zonneklaar de werkelijkheid weerspiegelt zoals we die elke dag weer om ons heen zien ontvouwen. Ik verklaar hierbij nadrukkelijk tot die laatste groep te behoren!
Bekijk voor de aardigheid eens het stukje min. 42:20 tot min. 46:00 uit zijn lezing: 'Cultural change is free':

Cultural change is free from Mindfields College on Vimeo.

waar hij SMART gelijkstelt aan DUMB:

Distorting
Undermining
Ministerially implied
Bollocks

en nog wat wijze woorden spreekt over targets.
Yvan Tyrrel sprak in het begin van deze video ook al over TOD ofwel Target Obsession Disorder.
Ik ben dus gelukkig niet de enige die de indruk heeft dat het plichtmatig werken met of volgens de SMART richtlijnen het NKK-syndroom ernstig in de hand kan werken en dat gewoonlijk dan ook doet.

Dan voelt u het buitje wellicht al hangen; ik kan mij in deze natuurlijk niet onbetuigd laten en kom ook maar met een eigen acroniem: BUIT. Wellicht wat minder frivool of minder komisch bedoeld dan enkele van bovenstaande voorbeelden maar als onze plannetjes en doelen toch eens:

Begrijpelijk en inzichtelijk
Uitvoerbaar
In een breder (ontwikkelings)perspectief te plaatsen en zo mogelijk ook
Toetsbaar of evalueerbaar

zouden zijn, zouden we dan door de bank genomen niet al zeer tevreden mogen zijn als we die BUIT binnen kunnen halen en zou dat niet een stuk eenvoudiger te onthouden zijn en toch voldoende relevant in sociaal-pedagogisch werk? Het is maar weer zo'n ideetje, hoor; in een reeds lange lijst.

P.S. Het behoeft vast geen betoog meer dat ik bij de kreet SMART eerder associaties met 'kommer en kwel' dan met 'slim' krijg. Mocht iemand dus om de een of andere duistere reden ooit een intelligente indruk op mij willen maken (ik kan me nauwelijks voorstellen waarom iemand dat zou willen, maar je weet het maar nooit), begin dan per se niet over de noodzaak of de charme van SMART!
In het inspectieverslag waar ik dit verhaal mee begon stond zoals gezegd letterlijk dat bepaalde doelen niet SMART geformuleerd zouden zijn en niet letterlijk dat ze dat wel zouden moeten zijn. Ik veronderstel zomaar dat de meeste mensen dat laatste er toch wel in zouden lezen. Omfloerst formuleren is ook een kunst al is het natuurlijk allerminst SMART!
Voor alle helderheid, eerlijkheid en volledigheid moet ik ook wel even vermelden dat de inspectie in de conclusie van datzelfde verslag per saldo vroeg om concretere toestbare ergo evalueerbare doelen die vanuit een perspectief geformuleerd zijn en daar kan ik me alleen maar volledig achter scharen daar ik zelf met enige regelmaat geluiden van dergelijke strekking laat horen.



Onverbeterlijke adepten kunnen echter altijd nog hier een Smartlab volgen.

Appvels en pvveren pvergelijken?

Kunnen we dan nu echt de vruchten gaan plukken van de nieuwe frisse populistische wind die er door ons democratisch bestel dreigt te gaan waaien? Het lijkt erop. Vanmorgen lees ik de volgende Voetnoot in de krant:

Simpele boodschap

Op YouTube is een fragment te vinden van een Kamerdebat waarin Lilian Helder, nummer 3 van de PVV, aangeeft niets van wetenschappelijk onderzoek te begrijpen. Het lijkt kleinkunst, maar het is een Kamerdebat.
Dit weekend mocht mevrouw Helder in een interview in NRC Handelsblad haar faux pas toelichten. Maar mevrouw Helder vindt haar onwetendheid geen onwetendheid. Ze zegt: 'Wie een boodschap simpel wil maken, komt al snel zélf simpel over.'
Waarmee ze bedoelt: wij baseren ons beleid niet op wetenschappelijk onderzoek maar op gevoelens, een ander woord voor vooroordelen.
De journaliste heeft vervolgens geen vragen meer en noemt mevrouw Helder een 'goedlachse flapuit'.
Ach, democratie in Nederland. Het Kamerdebat: kleinkunst. De volksvertegenwoordiger: weet niets en kan niets. De Tweede Kamer: banenproject voor werklozen.
Misschien is mijn boodschap iets te simpel, maar ik vertrouw erop dat de goedlachse flapuit die mevrouw Helder heet net kan begrijpen wat ik bedoel.

Arnon Grunberg

Waar gaat dit over? Enig googelen leidt naar dit YouTube filmpje:




Het was toen net nog geen 1 april en ze lijkt toch heus te menen wat ze denkt dat ze zegt.
Zijn we hier dan getuige van een fusie tussen de tegenpartij en het simplistisch verbond?
Hier wat commentaren van het NRC, de wiskundemeisjes en Krapuul.
Deze quasi-komische voorstelling van mevrouw Mr. L.M.J.S. Helder nr. 3 op de lijst van de PVV heeft her en der nogal wat reacties opgeroepen op het Wilde Wijde Web.
Waaronder ook een reactie van een Amsterdams Bloggend Groenlinks gemeenteraadslid met kennelijk iets meer intellectuele bagage dan mevrouw Helder en wel ter verdediging en nuancering van hare Helderheid.
Ype en Willem geven zo hun eigen draai aan de kwestie.
Zou mevrouw Helder in tegenstelling tot de meeste van ons dan bekend zijn met de SIMA Methode? Vast erg handig met al die recividisten!
Ik denk dat we om het fijne van deze kwestie te doorgronden toch beter even te rade kunnen gaan bij deze alleraardigste frisfruitige Blog van bij onze zuiderburen!

Maar laat vooral ook duidelijk zijn dat het altijd nog harder, nog simpeler en nog rechtser kan volgens onze bikkelharde dame uit die partij die zich zo graag beroept op de wil van het gewone volk maar een democratische structuur binnen de eigen gelederen toch niet kan velen; we gaan dus vast nog meer van haar horen!

(Onbe)grens(d)geval?

Henk50 schrijft in zijn blog Onderweg onder de kopjes Psychologie en Opvoeding nogal eens iets over en ter verheldering van het moeilijke begrip 'Borderline' en over denkbeeldige personen die deze diagnose opgespeld krijgen, de zgn. borderliners.
En ook over 'de diagnose' zoals onlangs in het stukje: De gekleurde bril van de diagnose, waarin een aantal zeer behartenswaardige en verhelderende opmerkingen over de diagnose. Het woord diagnose suggereeert een zekere mate van wetenschappelijkheid en derhalve aanspraak op de enige waarheid waar hier op goede gronden en m.i. volslagen terecht de nodige vraagtekens bij geplaatst worden.



De ingrediënten uit het heldere recept van Henk50 naar Lorna Smith Benjamin voor een goede diagnose lijken mij onmisbaar als we er iets van willen bakken en de onmisbaarheid ervan lijkt me onweerlegbaar en niet te ontkennen:

Een goede diagnose

a) houdt rekening met de ontstaansgeschiedenis van het gedrag (in een relationeel kader: deze persoon in zijn omgeving, waar binnen geleidelijk die gedrag zo gegroeid is),
b) brengt de huidige situatie in kaart in relatie tot de omgeving
c) en geeft ook aan wat er moet gebeuren om nieuw en ander gedrag te ontwikkelen.

Dat raakt dan tevens aan de achilleshiel van het nogal pretentieuze en ietwat uit zijn krachten gegroeide DSM dat hier al eens eerder ter sprake kwam.

In dit zelfde stukje werd ik opmerkzaam gemaakt op een nog een heel goed en verhelderend artikel over 'De bordeline persoonlijkheid' van de hand van Sonja Bouwkamp in Kintakt 25.
Een bijzonder aan te bevelen en lezenswaardig artikel voor een ieder met enige interesse in deze materie en niet in het minst voor mijzelf en al mijn collega's in de zorg. (ziehier het artikel in pdf-formaat)

Zonder de inhoud van dit artikel ook maar enigszins uitputtend of systematisch te willen bespreken (lees het liever zelf) wil ik er toch een paar opmerkingen bij plaatsen. Behalve dat er zinnige dingen over diagnoses worden gezegd, geeft het in begrijpelijke taal niet alleen een helder beeld van wat een 'borderliner' kenmerkt, maar ook van wat hem/haar beweegt. Als Bouwkamp aspecten als zwart-wit denken, gehechtheid, aantrekken en afstoten, verbondenheid en autonomie, veiligheid, euforie en wanhoop, manipulatief gedrag e.d. opvoert in haar schets van de 'borderliner', denk ik dat zijn toch universele thema's waar we allemaal mee te 'dealen' hebben evenals met bv. de zwaartekracht. Dat moet toch (Dilthey's Verstehen und Erklären indachtig) in belangrijke mate de ingang zijn om het gevoelsleven en soms onbegrijpelijke gedrag van de 'borderline persoonlijkheid' toch enigzins begrijpelijk en herkenbaar te laten zijn ook al doet een en ander zich bij zo'n persoon zich in een specifieke dynamische relatie voor en in vaak extreme intensiteit.



Sonja Bouwkamp beveelt tot slot een aantal stappen in het werken met de borderlinepersoonlijkheid aan, te weten:

1. Normaliseer
2. Werk samen
3. Leg patronen bloot
4. Stop destructieve patronen
5. Versterk de eigenheid
6. Help nieuwe patronen aan te leren

Een mooi lijstje, nietwaar?
Volgens mij zou menige hulpverlener zich al terecht op de borst mogen kloppen als hij/zij dit lijstje in de praktijk ook zo mooi weet af te werken en dan bepaald niet uitsluitend in het contact met de borderlinepersoonlijkheid!

1 april

Ja, dan was het vandaag weer 1 april.
Nee, ik ben niet tegen een goede vermeldenswaardige grap aangelopen vandaag.