Over kleur (3) en kleur

Tja, soms denk ik dus als blogger: waar wil en zal ik het nu dan weer eens over gaan hebben op dit blog? En dan kan ik zomaar eens wat over kleur uitwijden.
Kleur laat zich op uiteenlopende wijzen omschrijven, duiden en benoemen. De meeste mensen zullen daar toch de bekende, gangbare en alledaagse kleurnamen voor gebruiken. Bepaalde wetenschappers en technici zullen zich hiertoe tot frequentiegetallen in het electromagnetisch spectrum moeten of willen wenden. De kunstschilder zal dan bijvoorbeeld beter met pigmentnummers als PV19 of PG7 etcera uit de voeten kunnen terwijl de fietsenmaker toch liever met z’n vertouwde RAL-kleurnummers werkt.
En zo bestaan er vele kleursystemen voor diverse doeleinden, industrieën, media en beroepsgroepen en zijn er qua denominatie legio mogelijkheden.
Over de relatie tussen kleur en taal valt uiteraard heel wat meer te zeggen dan ik ooit in een blogje zou kunnen doen. Over kleur zouden we desgewenst dus heel wat boekjes open kunnen doen. Er staat ons althans een ruime bibliotheek aan boeken over het onderwerp ter beschikking. Zo zou ik het, om voor de hand liggende redenen, eens over de Kruithof curve kunnen gaan hebben; maar daar moest ik me maar niet aan wagen want dat gaat me toch echt iets boven de pet. Nu heb ik toevallig zelf ook nog wel een paar boekjes met als onderwerp en thema Kleur in de kast staan. Die ga ik nu niet allemaal openslaan maar uit een bepaald boek getiteld 'Kleur' wil ik toch wel even iets essentieels uit het Woord vooraf citeren:

Kleur is zo verweven met ons dagelijks leven dat het velen nauwelijks meer opvalt. Pas wanneer men zich bewust in het fenomeen kleur verdiept, realiseert men zich hoe wij voortdurend de invloed van kleuren ondergaan, enerzijds door de ons omringende natuur, en anderzijds door wat de mens daar zelf aan toevoegt in zijn technische en culturele uitingen.

en iets verder vervolgt het met:

De tijd heeft inmiddels geleerd, met het opkomen en vergaan van talloze theorieën, dat beide aspecten, het fysische en het psychologische, elkaar aanvullen in de beschrijving van het verschijnsel kleur.

En zo is dat! Telkens wanneer we het in één bepaalde richting zoeken of één bepaald aspect onder de loep nemen lijken we iets essentiëels te missen.
Neem het onderhavige fenomeen dat we kleuren zien. De eigenschappen van een voorwerp en de lichtgolven die de informatie daarover bevatten zijn niet voldoende om ons kleur te laten zien. Daar is ook het menselijk oog voor nodig; met die staafjes en die kegeltjes die die lichtsignalen dusdanig kunnen verwerken dat op dat ons brein ons die qualiatieve gewaarwording doet ondergaan die het zien van kleur toch is.
Die twee onderscheiden tastbare of althans beschrijfbare en meetbare elementen kunnen niet zonder elkaar en volstaan elk op zich blijkbaar niet om vat te krijgen op de ervaring van kleurzien. Dat kleurzien is ogenschijnlijk dus een niet zo eenvoudig in woorden of in getallen te vangen proces op het snijvlak van die twee welomschreven kanten van het fysische proces. Daarbij is het een doodsimpel en moeiteloos proces in onze ervaring en doen of ervaren we het zo’n beetje de hele dag door zonder er een tel over na te hoeven denken. Wanneer we er wel iets dieper over nadenken stuiten we toch telkens weer op die qualia en de subjectieve ervaring.
Die complexe rijkdom van onze subjectieve ervaring en de qualia is overigens niet uniek voor onze visuele gewaarwording; win daarover bijvoorbeeld maar eens wat 'klinkende raad’ in bij Bella Barthust.

Met een dergelijk palet aan kleurduidingen en zo’n waaier aan kleursystemen zou je je bijna gaan afvragen of we het nu over kleur hebben of over kleur of over kleur.
Voor de kunstenaar die z’n kleuren moet mengen zal het vaak wel duidelijk zijn welke kleur ie zoekt. En op die manier, al schilderend, heb ik me ook wel praktisch beziggehouden met kleurmengen.
Een bepaald boekje van Michael Wilcox over dit onderwerp draagt de ietwat uitdagende en pakkende titel: ‘Blue and Yellow Don’t Make Green’ of ‘Blauw met geel is geen groen’, om aan te geven dat er vele kleuren ‘groen’ zijn in vele varianten en kwaliteiten van helder tot gedempt, van warm tot koud, van dekkend tot transparant etcetera en dat geldt uiteraard evenzeer voor de andere kleuren. Een van de eerste dingen die opvallen wanneer je je in het kleurmengen verdiept is dat men vaak over twee tegengestelde mengsystemen pleegt te reppen. Te weten het additieve en subtractieve systeem. Tel maar op, trek maar af en ga maar na.

Het additief kleursysteem werkt met de kleuren van het licht en staat ook wel bekend als het RGB-kleursysteem. Er moeten diverse kleuren licht aan elkaar toegevoegd worden om tot wit licht te komen. De primaire kleuren zijn hier Rood, Groen en Blauw.

Het subtractief kleursysteem werkt met pigmentkleurenen staat ook wel bekend als het CMYK-kleursysteem. Hier zouden de diverse kleuren juist geëlimineerd moeten worden om tot wit te komen, maar in de praktijk is wit natuurlijk het startpunt van waaruit door specifieke toevoegingen kleur ontstaat. De primaire kleuren zijn hier Cyaan, Magenta en Yellow.

Het is, wat mij betreft, een bijzonder frappant en aardig gegeven dat deze twee systemen en elkaars tegendeel of spiegelbeeld zijn en elkaar tegelijkertijd nodighebben en aanvullen. En wel in de zin dat de primaire kleuren van het ene systeem toevallig ook de complementaire en/of secundaire kleuren van het andere systeem vormen en vice versa.
Tja, zoiets vind ik toch altijd dermate verwonderlijk dat ik er voorlopig maar weer even stil van ben.
Rest me nog om, voor wie daar belangstelling voor heeft, nog even met een link te verwijzen naar de, volgens mij, beste en meest informatieve website over KLEUR en me af te vragen of mijn hele riedel nu vooral over kleur ging of eerder over raak- en snijvlakken en wederzijdse verhoudingen en interacties tussen een en ander.
Of ging het nu toch vooral over de essentie of over de schil?

Nog een kleurrijke jaarwisseling maar doe voorzichtig met de vingers en de ogen.

<< vorige

Nog steeds hetzelfde verhaal!

... and so this is christmas ... galmt het nog wat na in mijn hoofd, na de afgelopen weken de nodige ouwe bekende kerstd(r)euntjes op het werk te hebben aangehoord. Het zijn toch ook altijd weer dezelfde liedjes!



Toen we gisteravond terug kwamen van een verjaardag en uit de auto stapten, kwamen de buren ook net thuis en zij kwamen van de kerstavonddienst. Ik vroeg of het mooi geweest was en of het nog altijd hetzelfde kerstverhaal was (?); en ja hoor ... ze hadden nog steeds datzelfde verhaal te horen gekregen!

Bye bye blackbird

In de late zestiger jaren ging ik nog wel eens bepakt met de rugzak en de duim opgestoken naar dat Albion met z'n schitterende 'white cliffs' om aldaar, wat heetten, popfestivals te bezoeken.
Tijdens zo'n tripje naar de overkant van de grote sloot raakte ik in Londen ooit eens in de Marquee Club verzeild. Tot mijn stomme verbazing was er op dat moment nauwelijks enige aanloop van volk in deze Britse broedplaats van de R&B. Hooguit twintig koppen vielen er te tellen in het schaarse publiek. De meeste daarvan hingen of stonden aan een bar en ik herinner me met nog een enkeling in een verder lege zaal voor een podium te staan waar ene Joe Cocker zo ongeveer de longen uit z'n lijf stond te blazen. Ik werd niet alleen gebiologeerd door dat krachtige rauwe stemgeluid van hem maar minstens evenzeer door de schijnbaar ongecontroleerde spastisch aandoende bewegingen die hij met het hele bovenlijf maakte.



Niet veel meer dan een jaar later zong hij wereldwijd voor uitverkochte zalen en moest ik de nodige moeite doen om een afgeladen vol Concertgebouw binnen te komen om hem daar te zien en te horen.
Inmiddels hebben we uit de media kunnen vernemen dat Joe Cocker afgelpoen maandag op 70-jarige leeftijd overleed. Hij was niet zozeer een studio- maar vooral een uitgesproken podiumartiest die toch een paar klassiekers op zijn naam heeft staan en zijn plek in de Rock&Roll Hall of Fame toch ruimschoots verdiend heeft.
Bye bye Joe

We wish you ...

Mens erger je niet

... is behalve doorgaans goede raad uiteraard ook een bekend en populair gezelschaps- en bordspel. In ons land uitgebracht door de firma met die slurf.



Misschien wel weer eens leuk als surprise voor onder de kerstboom straks.
Maar behalve een spelletje is het ook nog de titel van een boek over spelletjes.
Het is dan de Nederlandse vertaling van 'Games People play', door de Canadees-Amerikaanse psychiater Eric Berne.
Berne werd als psychiater opgeleid in de psychoanalyse, studeerde nog onder Erik Erikson en ontwikkelde de Transactionele analyse of kortweg TA.

Tja, die homo ludens toch met al z'n spelletjes.

De meute en de macht

Gisteren kopte de Volkskrant nog op de voorpagina:

Erdogan rekent af met media

. Het verhaal zal globaal bekend zijn. De sterke man vestigt en toont zijn macht door met zijn politieke tegenstanders of wie hem durft tegen te spreken, op niet mis te verstane wijze, af te rekenen.
Of zoals een stukje tussentekst in het artikel zegt:

Turkse president wil layten zien dat hij de baas is

Nu kunnen we de man machtsbelust, polariserend, dictatoriaal, ultra-nationalistisch, fascistoïde, aartsconservatief en/of nog veel meer gaan noemen, maar het simpele feit blijft dat hij de democratisch en rechtmatig verkozen president van een belangrijk en machtig land is.
Hetzelfde geldt uiteraard voor ene Poetin die bij ons hier in Het Westen de laatste tijd ook bepaald geen goede pers meer haalt. De houding tegenover Poetin lijkt en dreigt ook een behoorlijke splijtzwam te vormen in de Realpolitik van onze oosterburen. Maar deze krachtige en machtsminnende leiders van naties die er wel degelijk toe doen zijn hoe dan ook toch maar democratisch verkozen door het volk.
Het volk, de massa of de meute prefereert, in haar volgens mij toch niet altijd even gezonde 'volksempfinden', blijkbaar sterke figuren die stevige en heldere taal spreken en niet schromen om hun macht ook in alle richtingen aan te wenden en uit te buiten.
Maar wanneer ze daar van die sterke en krachtige figuren, die het heersende 'volksempfinden' en de onderbuik zo goed weten te bespelen, aan het roer hebben, waarom zouden wij in (het alternatieve?) Europa dan dergelijke leiders niet verkiezen.
Tja, waarom eigenlijk ook niet?
Lieden met een vergelijkbare daadkrachtige presentatie en retoriek als Erdogan of Poetin staan hier toch overal klaar en te dringen in de coulissen om de touwtjes eens in handen te nemen, de wereld eens een poepie te laten ruiken en andersdenkenden op z'n minst toch eens even flink de oren te wassen. De PVV en het Front National lijken me voor de hand liggende kandidaten voor een dergelijke greep naar dat soort machtsuitoefening. (waarbij die twee in het kader van eengezindheid en kracht uitstralen een discussie over het Rusland van Poetin natuurlijk angstvallig zullen vermijden)
Tja, waarom willen of hebben wij in Europa dan toch niet van dergelijke sterke leiders?
Wel, die zijn er toch al wel. In Hongarije is weer al enige tijd een kwinkwanker met vergelijkbare karakteristieken van populistisch patriottisme de eerste man van het land.
En deze Orbán, zo lees ik vandaag in de krant, dreigt na vier jaar alleenheerschappij van hem en zijn partij Fidesz op wat maatschappelijke weerstand te stuiten. Sommige Hongaren zijn wellicht zelfs bereid om de straat op te gaan en tegen regeringsbesluiten te betogen. Maar daar maken de machthebbers zich vooralsnog weinig zorgen over.

'Het enige wat de betogers verbindt is de afkeer van Orbán. Dat is wat weinig om hem te verdrijven.' Zo lang de actievoerders geen eigen partij vormen, ziet Guláis geen bedreiging voor zijn partij. En dat zal niet gauw gebeuren.

Het verzet tegen Orbán zal dus van de betogingen moeten komen, maar die trekken niet genoeg volk om de regering te verontrusten.

Wat dat betreft kunnen we om met Colijn te spreken dus wel weer rustig gaan slapen. De werkelijke en effectieve wereldse macht laat zich niet zomaar afschrikken of verdrijven, zoals ook de nasleep van de zogenaamde 'Arabische lente' ons ook weer eens pijnlijk duidelijk gemaakt heeft. Of welke hervormingen, veranderingen en machtsverschuivingen zien we dan op financieel-economisch terrein naar aanleiding van de crisis of de Occupy-beweging?
Het ziet er sowieso na uit dat we Europa uit angsthazerij of wat voor motieven dan ook niet meer macht op het politieke wereldtoneel willen gunnen. Laten we dan op nationaal niveau een beetje oppassen met wie we de macht daar wel gunnen en geven, want voor je het weet zit je een type machthebber waar je niet meer zonder ernstige kleerscheuren of erger vanaf zult komen.

Nu is gelukkig niet alles wat er in de krant staat dergelijke zware kost. Zo stuit ik vandaag op een heel wat lichtvoetiger onderwerp namelijk: Wat was populair op Google?
Dat gaat toch bij uitstek over wat ons als het volk, de massa en de meute bezighoudt en interesseert, nietwaar?
Google's metadata als graad- en barometer van ons gesundes volksempfinden!
Het blijkt zelfs een item voor het jeugdjournaal.
De termen 'macht' of 'Machiavelli' zijn overigens niet in die lijstjes terug te vinden.

Wel onder de snelste stijgers de nummers 1:
Sven Kramer (heb ik toch nog nooit gegoogled)
Hoe werkt Tinder (geen idee waar dat over gaat)
WK 2014 (absoluut geen belangstelling voor)

en als meest opgezochte afbeelding:
Ariana Grande (geen flauw idee wie dat is of wat die dame doet maar ik weet dus nu inmiddels wel hoe ze eruit ziet)

Soms lijkt het alsof ik als gewone jongen uit het volk mijn aansluiting met de meute toch zomaar wat dreig te verliezen.

Games People Play ...

... was the title of a song by Joe South back in 1969.

Now we are as a matter of fact playing all sorts of games almost all of the time.
Nicolas Kristof suggested on Facebook that this amazing video 'The video game idea that caused a walkout at a gaming convention' should go viral.
Now I'm most certainly not a great fan of viral video's, as I feel they may be as hazardous for our mental hygiene as viral diseases are for our bodily welfare. Nor am I particularly amused by hypes.
Still, in this patricular case, I choose to second and honour Kristof's suggestion:



hoping it may stir up some public awareness and feeling with regard to the games we play.
And possibly the words of Joe South could still offer some direction there:

Whoa--the games people play now.
Every night and every day now.
Never meanin' what they say now.
Never sayin' what they mean.

While they wile away the hours
in their ivory towers,
'till they're covered-up with flowers
in the back of a black limousine.

[Chorus]
La, da, da da, da-da da;
La, da, da da, da-da de...
talkin' 'bout you-n-me
and the games people play--now.

Whoa we make one another cry,
break a heart then we say goodbye;
cross our hearts and we hope to die
that the other was to blame.

But neither one will ever give-in,
so we gaze at an eight-by-ten
thinkin' 'bout the things that might have been
and it's a dirty rotten shame.

[Chorus]

People walkin'-up to ya,
singin' glory hallelujah
'n' they're tryin' ta sock it to ya,
in the name of the Lord.

They're gonna teach you how to meditate,
read your horoscope, cheat your fate.
And furthermore to Hell with hate
Come-on and get-on board.

[Chorus]

Look-around tell me what you see.
What's a-happenin' to you and me?
God grant me the serenity
to jus' remember who I am.

'cause you've given-up your sanity
for your pride and your vanity,
turn your back on humanity;
Oh and you don't give a da da da da da.

[Chorus x 3]

Dayna Kurtz

Gisteravond zagen en hoorden wij, de ons tot dan toe onbekende, Dayna Kurtz in Het Huis Verloren.
Een boeiende singer/songwriter met een stevig stemgeluid.



Dat was bij Peticantus en ze werd muzikaal bijgestaan door Robert Mache. Morgenochtend zijn ze overigens te zien en te beluisteren bij VPRO's Vrije Geluiden; bij deze warm aanbevolen.

Kenniseconomie en verloedering

Dat we een gulle en goede zorg in ons land, een van de allerwelvarendste landen ter wereld, 'te duur' vinden worden mag inmiddels toch wel als algemeen bekend verondersteld worden. Politici, bestuurders, rekenmeesters en andere welgestelden zijn al een poos doende en worden niet moe ons dat uit te leggen, en wel als betrof het een natuurverschijnsel dat nu eenmaal onderhevig is aan de wetten der natuur en waar derhalve geen lievemoeder iets aan kan verhelpen.
Wat zou de ouwe Dilthey daar nu van gevonden hebben?; vraag ik me weleens af. Dat 'leren nadenken' nu ook al 'te duur' aan het worden is voor onze kwakkelende en armlastige economie zal, neem ik, aan niet zo bekend zijn. Toch lijken de nazaten van Desiderius inmiddels zo diep gezonken in hun koopmanswijsheid.
En dan is het nota bene de Erasmus Universiteit die de faculteit filosofie gaat sluiten. Zou de spreekwoordelijke Rotterdamse mentaliteit van: niet lullen maar poetsen, zich hier doen gelden?

Rob Wijnberg, hoofdredacteur van De Correspondent, wil hier toch wel een paar zinnige kanttekeningen bij maken en een paar belangrijke vraagtekens bij zetten in De dag dat leren nadenken te duur werd bevonden. Zelf studeerde hij ooit filosofie na drie eerdere studies toch wat als een zeperd ervaren te hebben. Op grond van zijn eigen ervaring beveelt hij 'filosofie'zelfs als een 'droomstudie' aan. Maar dit beklag overstijgt natuurlijk alleszins de persoonlijke ervaringen en voorkeuren van Wijnberg en gaat over de aard en de kwaliteit van ons aller academisch onderwijs en met name de plek de rol van de geesteswetenschappen daarin.

Want academisch onderwijs, de geesteswetenschappen in het bijzonder, gaat niet over wat je ermee wordt, maar wie je ermee wordt. Studies als filosofie of geschiedenis leren je een manier van denken en zijn – geen manier van doen. Van filosofie bijvoorbeeld word je iemand die denkwijzen kan ontleden en doorgronden en zodoende bovengemiddeld veel empathie kan opbrengen voor hoe andere mensen de wereld zien.

Wát je daarmee wordt?

Tsja, wat hebben mensenrechtenactivist Martin Luther King Jr., paus Benedictus XVI, mega-investeerder George Soros en komiek Ricky Gervais nog meer gemeen dan dat ze allemaal filosofie hebben gestudeerd? En dat ze zodoende een net iets gevoeliger radar ontwikkelden voor wat rechtvaardigheid, universele menselijke behoeften, een gat in de markt of humor en ironie zouden kunnen zijn?

Ik onderschrijf de klacht en de bezwaren van Rob Wijnberg gaarne en van harte.

Wanneer we de kennisbestanden van de diverse wetenschappen en studievakken als zuivere databestanden gaan benaderen waar verder niet over nagedacht hoeft te worden, studeren tot datamining degraderen, de universiteit 'just another datawarehouse' tussen al die andere big data laten zijn, wordt de ultieme intellectuele nivellering en verloedering een feit, komt me zo voor.
Dan hoeven we in ieder geval niet meer bang te zijn voor de oprukkende robots omdat we dan zelf niet veel anders zijn.
En wie weet wat zoveel domheid ons zal gaan kosten mag het zeggen?
Ik heb begrepen dat onze huidige regeringsleiders niet zo van vergezichten houden en derhalve liever niet te ver vooruit willen kijken maar misschien schudt de vraag naar de kosten ze dan eerder enigszins wakker.

Kiel

De (kleuren)foto’s uit het laatste blogje werden merendeels in Kiel, en wel in de 'Kunsthalle' aldaar, genomen. Een Kunsthalle van deze schnitt richt zich doorgaans op eigentijdse en zogeheten moderne kunst. Hetgeen veelal betekent dat er wel het nodige aan kleur te genieten valt. In de Kunsthalle zu Kiel leek de kleur inderdaad her en der wel van de muren te druipen of te spatten. Toch was het niet uitsluitend feestelijk en knallend kleurwerk dat men ons voor ogen hield. Er was uiteraard ook ingetogener, minder fleurig en uitgesproken zwart-wit werk te zien.
Maar ik werd die dag toch eerder vrolijk van bijvoorbeeld zo’n David die er toch maar mooi gekleurd opstond!

Onze laatste vakantie bracht ons naar Sleeswijk-Holstein en daarmee kwam de vraag of we ook nog Kiel zouden halen. Kiel is namelijk de hoofdstad van die deelstaat daar in het noorden; en we hebben Kiel blijkens de getoonde afbeeldingen dus metterdaad gehaald.
Na wat buitjes onderweg reden we de stad in met aangenaam een zonnetje en parkeerde de auto pal naast de kerktoren maar toen we de stad verlieten begon het hevig te plenzen.

Naast de kunsthal bezochten we er ook de oude vishal, waar tegenwoordig het scheepvaartmuseum gehuisvest is. Kiel is per slot van rekening ook een niet onbelangrijke havenstad tegenwoordig vooral bekend van de 'Kieler Woche' (zeg maar: de Duitse Sneekweek) en de Kielersprotten. Maar in Kiel was ook ooit een aanzielijke marinehaven en -werf gevestigd en Kiel had als zodanig een reputatie vanwege de destijds zo gevreesde U-boot.

Wij brachten overigens geen enkel sprotje maar alleen wat indrukken mee uit Kiel.

Over kleur (2) en zien

Zonder licht geen kleur; zoveel lijkt me wel helder.
Maar kleur is toch niet exclusief een eigenschap van de dingen die wij als kleurig waarnemen? Kleur wordt lijkt me pas kleur te worden wanneer het in een bewustzijn als zodanig opgevat wordt en betekenis krijgt. Maar voor een dergelijke waarneming zal het toch eerst langs zintuigelijke weg doorgegeven en verwerkt moeten worden. Je zou kleur als een te ervaren kwaliteit van zekere aard kunnen omschrijven en het aldus onder de zogeheten 'qualia' scharen.
Daarin ligt overigens vervat dat ik een wel vaker gehoorde suggestie dat we met een trillingsgetal van lichtgolven (hoe mooi exact dan ook) de essentie of het belangrijkste aspect van kleur zouden kunnen vangen een nogal onvolledig en halfbakken verhaal vind. Maar even terug naar onze directe ervaring. Wij mensen zijn doorgaans vrij visueel ingesteld. Door onze ogen en onze biologische opmaak kunnen wij een flink aantal kleuren onderscheiden. Zo’n miljoen ongeveer beweren de geleerden. Dat is heel wat meer dan waar ik me zo even een voorstelling van zou kunnen maken.
Bijzonder toch dat zo’n oog als dat van ons, met al die staafjes en die kegeltjes, samen met onze hersenen dat licht dat op ons netvlies valt als een soort gecombineerde RGB bewerkende decoder en encoder kleuren in ons bewustzijn of gewaarzijn tevoorschijn weten te toveren. Dat dan onder heel diverse lichtomstandigheden, waarbij we ook nog even en passant en in een oogwenk voor de perspectivische vertekening in ons brein corrigeren en gewoonlijk vrij goed diepte of afstand kunnen inschatten. Als je je wilt verwonderen over de wonderen der natuur mag zo’n op het oog eenvoudig iets als ‘zien’ en ‘kleurenzien’ toch zeker wel een wondertje heten.
Die indrukwekkende trillingsgetallen van dat o zo snelle en raadselachtige (golf of deeltje?) licht zegt dus ook niet alles. Met die objectieve of wetenschappelijk meetbare eenheden in Hertz of nanometers kunnen we dus hooguit maar een deelaspect van het fenomeen kleur beschrijven en verhelderen. Er moet dus ook nog een soort ontvangstapparaat zijn (zoals bijvoorbeeld het biologische gegeven van onze ogen en ons zenuwgestel) om die lichtsignalen van zoveel Hz of nm te verwerken en er iets van te brouwen dat tot ons subjectieve bewustijn door kan dringen en dat wij dan als kleur plegen te ervaren.

In het boekje ‘Laat je niets wijsmaken’, Over de macht van experts en de kracht van gezond verstand geeft Jan Bransen een vrij heldere filosofische uiteenzetting over deze materie van wat, als mens, te denken en wat dan te maken van onze ervaring.

Met welke ervaring je ook begint, steeds is het zo dat een bepaalde inhoud of kwaliteit zich aan jou opdringt. De inhoud gaat vergezeld van enerzijds het besef dat zich ‘daar buiten’ iets bevindt en anderzijds het besef dat jij degene bent die dit nu ervaart. Van oudsher gebruiken filosofen de begrippen OBJECT en SUBJECT om die twee kanten van de ervaring te typeren. In de ervaring ontmoeten subject en object elkaar, en brengt onvermijdelijk de vraag mee hoeveel in de ervaring meegebracht wordt door het object en hoeveel door het subject. Als het immers een ontmoeting is, moet er toch iets bijeengebracht worden.

en iets verder:

Filosofen spreken tegenwoordig graag over ‘respons-afhankelijke eigenschappen’ om iets meer grip te krijgen op wat er gaande is als wij in onze ervaring de werkelijkheid ontmoeten. Sommige eigenschappen, zo zeggen zij dan, zijn alleen maar eigenschappen van de dingen in de wereld door de manier waarop wij reageren als we door die dingen geraakt worden. Het bekendste voorbeeld in de geschiedenis van de filosofie is ongetwijfeld de rode kleur van een rijpe tomaat. De wetenschap heeft ons inmiddels duidelik gemaakt dat de tomaat niet echt rood is, althans niet alleen op zichzelf. Als je een tomaat volledig in quarantaine zou plaatsen, ergens in een geïsoleerde uithoek van het universum, en je zou er geen licht bij laten en ook geen wezens als wij die ogen hebben die gevoelig zijn voor licht met een golflengte van 690 nanometer, dan zou die tomaat helemaal niet rood zijn. Zijn rode kleur krijgt de tomaat doordat het licht en de kegeltjes op ons oog meewerken. Dat prachtige rood is als het ware een cadeautje dat onze ogen aan een heerlijke, rijpe tomaat geven. Als wij niet mee doen, dan is die tomaat helemaal niet rood. Dan weerkaatst hij alleen licht met een golflengte van 690 nanometer. Dit idee is inmiddels gemeengoed, denk ik, en het zal ook wel overeind blijven. Het is een solide resultaat van een indrukwekkende empirische traditie die voortbouwt op het onderscheid dat Locke maakte tussen primaire en secundaire kwaliteiten.

Dit gaat dus over wat hier dan ‘respons-afhankelijke eigenschappen’ genoemd wordt. En kleur wordt hier ter illustratie en als een proto-typisch voorbeeld opgevoerd maar de reikwijdte ervan strekt aanzienlijk verder.

De klasse van wat filosofen respons-afhankelijke begrippen noemen, is overigens veel groter dan alleen de verzameling begrippen die rechtstreeks met onze vijf zintuigen te maken hebben. Dat maakt de kwestie zo interessant en zo belangrijk. Denk eerst maar eens aan esthetische eigenschappen, zoals mooi, lelijk, levendig, spannend, intens, harmonisch, of walgelijk. Denk vervolgens aan ethische eigenschappen: goed, oneerlijk, rechtvaardig, verderfelijk, of kwaadaardig. het zijn allemaal eigenschappen die verbonden zijn met respons-afhankelijke begrippen.

Om eens een orakel en (voetbal)filosoof van een geheel ander kaliber aan te halen:

Je gaat het pas zien als je het doorhebt

zei ene Johan Cruijff ooit Dus ook dat zien van ons heeft zo ogenschijnlijk wel iets meer om het lijf dan je op het eerste gezicht zou denken. Je zou haast met Cornelis Vreeswijk zeggen:

Het is maar precies hoe of je het ziet We komen d'r wel, maar we zijn er niet Kameraden!

En dan blijft ook nog altijd de vraag of je het überhaupt wel ziet, want over het verschijnsel kleurenblindheid, overigens vooral een mannenkwaal, hebben we het dan nog niet gehad. Maar daarover kun je hier het een en ander vinden. Het soort filosofische of contemplatieve overwegingen zoals van Bransen, Cruijff en Vreeswijk hierboven tillen het fenomeen en concept 'zien' uiteraard wel een stukje boven het strikt fysiologische proces uit. Maar is het nu niet juist het kenmerk van het menselijk leven en bewustzijn dat verschillende niveau’s en processen elkaar raken en beïnvloeden en in de directe ervaring kunnen versmelten en vervloeien? We zien het toch overal om ons heen. Neem nou eens iemand die ernstig ‘depri’ is; je kunt diens omgeving nog zo opfleuren maar toch lijken de mooie en heldere kleuren maar niet gezien te worden. Het is alsof de dip of de depressie de brillenglazen ernstig hebben doen beslaan en alsof de betreffende zwart-kijker alleen nog maar zwart-wit en dan vooral het zwart wil of kan zien. Zo zie je maar dat je om kleur te zien meer dan alleen je ogen nodig hebt en het licht blijkbaar niet altijd of alleen maar van buiten komt zoals bij een camera. Een vonkje en enige (zelf?)werkzaamheid van binnenuit lijken toch ook onontbeerlijk om een beetje chocola van onze min of meer fleurige werkelijkheid te kunnen maken.



Maar kijk nu dan toch, wat zie ik daar in de verte dan voor kleurige figuren; zouden dat die polder-Pieten zijn?

Leerzame(?) recente geschiedenis

Wij Nederlanders willen onszelf en elkaar nog wel eens graag wijsmaken dat ons zogenaamde 'sterke gevoel van gelijkheid' ons aangeboren zou zijn of ons in ieder geval sinds de middeleeuwen al kenmerkt.
Rutger Bregman gaat in het verhaal van de dag Wie iets aan ongelijkheid wil doen, kan niet om dit ontnuchterende inzicht heen in de Correspondent eens wat nader op deze inmiddels haast gangbare veronderstelling in.

In het verhelderende en leerzame (tenminste als we ook echt lering willen trekken) stukje recente geschiedenis dat Bregman beschrijft spelen de ideeën en de daden van ene Piet Lieftinck een hoofdrol. Jawel die Piet van het tientje van Lieftinck! Bepaald niet de Piet van die goede Sint, hoewel hij vandaag de dag vanwege zijn opvattingen van menig libertariër, marktdenker, econoblahblerder en neo-liberaal onmiddelijk de Zwarte Piet zou krijgen en zeker niet minder controversieel zijn.
Wie denkt er nog weleens aan Lieftinck en zijn tientje? Ik moet zeggen dat ik, met name sinds die laatste financieel-economische crisis waar we toch maar niet echt uit kunnen komen, regelmatig gedacht heb: hadden we nu toch maar zo'n minister van de centen als die Lieftinck. Lees het artikel als je wilt bevroeden waarom.
Een citaat:

‘Mijn leven omvat bijna de hele twintigste eeuw,’ zei Piet Lieftinck in 1989 op zijn sterfbed. ‘Als ik terugkijk zie ik iets wat lijkt op een golfbeweging.’ Na de oorlog ontstond er bij veel mensen een sterk bewustzijn van hun plichten jegens de ander. Dat gevoel ebde langzaam weg. Maar in 1989 – het was een paar maanden voor de val van de muur – hoopte Lieftinck nog op een nieuwe kentering. Dat is misschien wel de grootste uitdaging van deze eeuw: de koers veranderen in vredestijd.

Tja, die laatste zin, die zou ons toch wel weer eens aan het denken mogen zetten, nietwaar?
Met die bekende uitspraak van Santayana in het achterhoofd.

Groener Grenoble

Tussen het doorgaans toch mismoedig stemmende nieuws dat de media ons continu pleegt te brengen valt soms toch ook wel eens een ietwat bemoedigender of vrolijkstemmender berichtje te ontwaren.



Zo lees ik vanmorgen in de krant dat Grenoble tegenwoordig een groene burgemeester heeft die het consumentisme te lijf wil gaan. En:

De stad wordt 'bevrijd' en 'terugveroverd' op de commercie.

Dan vervolgt het artikeltje met een paar uitspraken van ene Don Draper uit de tv-serie Mad Men over 'geluk'. Nu heb ik dat nooit gezien dus weet ik niet zo goed wat ik me daar bij voor moet stellen. Of laat de teneur daarvan zich wellicht raden omdat het grote overeenkomsten vertoont met het gemiddelde verkoop- of VVD-praatje? Hoe dat ook zij, Grenoble zo meldt het artikeltje, trekt nu ten strijde tegen dit soort valse beloften! Ferme taal dus van de burgemeester en het stadsbestuur van Grenoble in hun poging om de stad 'zachter en creatiever' en 'minder agressief en stressvol' te maken.
Doe mij ook maar zo'n B&W, zou ik zeggen.
En kunnen we die Eric Poille niet ook meteen maar burgemeester van het WereldWijdeWebje maken want als je op dit moment toch ergens vergeven wordt van irritante, opdringerige en storende reclame-uitingen dan is het wel op het inter-reclame-net!

Daarmee is Grenoble de eerste grotere stad in Europa die schreeuwerige en opdringerige reclame uit het straatbeeld weert.
In Brazilië deed de metropool Sao Paolo dat al eerder in 2006. Daar nam men in de strijd tegen de vervuiling dit soort 'visuele vervuiling' ook maar mee.

Lustrum in Almere

Zo a-sportief als ik ben, vertoefde ik vandaag toch maar mooi in een Topsportcentrum.

Mijn persoonlijke aikido lustrum was het deze ronde nog niet,
maar ik stond vandaag toch meer dan 5 uur op de mat, daar in Almere.
Wel een beetje vermoeiend hoor, op mijn leeftijd. Benieuwd wat ik morgen voel.

Ampele Gleichberechtigung

Het bekende 'ampelmannetje', een erfstukje uit de DDR, krijgt wellicht concurrentie of gezelschap (het is toch altijd maar net hoe je het wilt bezien).
De gemeenteraad van Dortmund is in het kader van de 'Gleichberechtigung' namelijk in een heuse discussie verwikkeld over een fifty/fifty quotum van 'Ampelmänchen und Ampelfrauchen'. Iets van, laten we zeggen, een ampeltje halfom.



Zo meldt Rolf Bos vanmorgen in de Volkskrant.
Het vrijzinnige Berlijn wil er vooralsnog niet aan maar in Dortmund heeft heeft de links-politieke flank weer een item en:

Dat leidt tot stevige discussies in de lokale media en op internetfora. Of de politici niets beters te doen hebben dan discussiëren over stoplichtvrouwtjes? Is het geen verspilde energie voor een stad 'die vlak voor het bankroet staat'?
Daar hebben de critici een punt. Liefst 12 procent van de bevolking in Dortmund is werkloos en dat is een cijfer dat ver boven het Duitse gemiddelde ligt.
De voorstanders van invoering van het stoplichtvrouwtje hebben een ander argument in de strijd gegooid. Het Ampelfrauchen is veiliger dan het mannetje, zeggen ze. Haar attentiewaarde is groter, ze neemt immers meer oppervlakte op in het stoplicht.
Over dat uiterlijk is overigens weer een nieuwe discussie ontbrand: is het vrouwtje met haar vlechtje en rokje eigenlijk nog wel van onze tijd?

Er blijkt hier dus in elk geval geen discussie over de kleur te zijn hetgeen deze curieuze discussie toch zomaar een stuk rustiger of neutraler en in ieder geval kleurlozer lijkt te maken dan onze zwarte Pietendiscussie. Deze verkeerslichtendiscussie is overigens niet geheel nieuw. In ons land ging 'Sofietje' het 'Ampelfrauchen', dat in 2004 voor eerst in Zwickau verscheen, al voor in Amersfoort. Maar dat heeft hier de gemoederen toch nauwelijks beroerd wanneer we het vergelijken met de ophef rond onze Piet nu.

Sandy Denny

The Lady and the late and the great Sandy Denny.
Wie zegt die naam nog iets en bij wie roept dat ogenblikkelijk nog herinneringen op aan de nummers uit haar repertoire en aan dat bijzonder intense, melancholische en warme stemgeluid van haar?
Ik vermoed dat dat maar opgaat voor een beperkte groep liefhebbers die voornamelijk zal bestaan uit wat oude ‘fans and folkies’. Wel jammer en toch ook enigszins verbazend, zou ik zeggen, voor een stem en een talent van dergelijk kaliber. Nu struinde ik pas geleden wat op het WWWebje rond op zoek naar nog wat muziek en info over haar. Dat in verband met een recent blogje.
Daaruit begreep ik dat er inmiddels en met name in de Angelsaksiche wereld recentelijk toch iets van een opleving in de belangstelling en de waardering voor de artieste Sandy Denny plaats heeft gevonden.
Het resultaat daarvan is dat er op het web en nu ook op youtube vrij veel van haar artistieke nalatenschap te vinden is en te beluisteren valt.
Helaas bestaan er nauwelijks professioneel kwalitatief goed op film geregistreerde live-optredens van haar; hier een fragment uit 1975 dat een uitzondering op vormt

Gelukkig zijn er echter nog genoeg goede geluidsopnamen van haar te beluisteren op bijvoorbeeld Spotify en dergelijke websites.

Alexandra Elene MacLean (Sandy) Denny (6 January 1947 – 21 April 1978) maakte furore in een tijd dat de westerse wereld maatschappelijk en cultureel nogal in beroering was. Dat gold zeker ook voor de populaire muziek, die plots door een golf van creatitviteit overspoeld werd. Tja, .. altijd maar weer die 'sixties'.

Sandy Denny zong, speelde piano en gitaar en schreef muziek en tekst.
Dat deed ze als soloartieste, met the Strawbs maar vooral met Fairport Convention en de door haar zelf gevormde band Fotheringay.
(Fotheringay bracht, onder dezelfde titel, slechts 1 album uit; het was ook de titel van van het eerste nummer van het eerste album dat ze met Fairport opnam) Verder zong ze bij gelegenheid nog met menig min of meer bekende collega-muzikant; zo is ze ook verantwoordelijk voor de enige vrouwenstem ooit op een nummer van Led Zeppelin te horen. Een andere coryfee uit de 'folkscene' is toch duidelijk meer gecharmeerd van haar uitvoering van 'Banks of the Nile'. zelf vind ik het wat betreurenswaardig dat ze nooit opnamen met de toch ook legendarische 'Pentangle' heeft gemaakt. Ze stierf, kort na een val van een trap, op 31 jarige leeftijd. De exacte toedracht van de omstandigheden rond haar dood evenals haar psychische toestand in de aanloop naar dat vootijdige einde bleven lange tijd onderwerp van de nodige speculatie.
Anders had Sandy Denny in januari 68 jaar geworden maar ze zal nu toch, om met Dylan te spreken, ‘forever young’ moeten voortleven in de herinnering.
Haar grafsteen: Een stem uit duizenden met een heel bijzondere en eigen klankkleur. Een prominente plek in 'the Music Hall of Fame' waardig. Wellicht een verrassende ontdekking voor muziekliefhebbers die haar nog niet kenden.
Behalve een interssant stukje popgeschiedenis en mooie muziek voor mij vooral toch ook jeugdsentiment.
Daar kunnen wat mij betreft toch nog geen zeven Madonna's tegenop.
En ik vond zowaar nog ergens de opzet voor een tekening van Sandy die ik zo halverwege de jaren zeventig eens gemaakt moet hebben.

P.S. Excusez voor de overdaad aan links met YouTube in dit blogje.
Tegelijkertijd dank aan de firma YouTube maar vooral aan de mensen die de soms zo mooi verpakte of bewerkte filmpjes op het web zetten.

Onze kresj

'Kresj', aldus gespeld, is typisch zo'n woord dat stamt uit het 'kreatieve eksperiment' van de anti-autoritaire beweging van de jaren zeventig. Het staat niet voor 'crash' (alhoewel?) maar voor 'crèche', zo'n peuter- en kinderbewaarplaats waar men toch meer wil doen dan alleen maar bewaren en oppassen en dus ook iets aan en met de ontwikkeling van het grut wil doen. Zoiets verleidt allicht tot het dromen over 'de nieuwe mens' en overijverige idealistische lieden willen dan weleens uiterst gedreven aan de haal gaan met wilde ideeën over 'de maakbare mens'. Dat blijkt dan niet zelden op een 'idee fixe' uit te lopen en op het creëren van een mensbeeld à la carte.

Gisteravond keek ik met meer dan normale belangstelling naar de 2Doc documantaire 'Onze kresj' van Marije Meerman en haar broer Gregor. Beide filmmakers verbleven zelf als peuter en kleuter op deze Amsterdamse anti-autoritaire crèche.
Het was een vervolg op haar debuutfilm over hoe de kinderen die tijd ervaren hadden en wat er van ze geworden was.
Nu lag de nadruk op de progressieve 'ouders van toen'; wat waren hun motieven en idealen en hoe zien ze op hun handelen destijds terug wat is er van het beoogde doel terechtgekomen? Daarbij was of werd het ook een zoektocht naar hun moeder.

Volgens de aankondiging in de VPRO-gids is het een met humor en compassie gemaakte film geworden, die ook ontroert en dat vind ik ook.

Het, wat mij betreft, meest pregnante en samenvattende commentaar over het uit door de bocht vliegen van de goede en welgemeende intenties van weleer en het verworden van idealen tot ideologie werd gegeven door ene Tineke wanneer ze op de vraag van de documentairemaakster of ze haar moeder als een vrije of bevrijde vrouw zag uiterst weloverwogen antwoordde:

In zekere zin wel maar ik had niet het gevoel dat ze happy was

en op de vraag waarom denk je dat:

Mijn gevoel is dat Hilde, net zomin als ik, .. echt durfde contact te maken met .. hoe ze zich voelde bij wat er feitelijk gebeurde .. dus dat werd bemiddeld door hoe ze vond dat ze zich moest voelen .. en dat had ik ook ..; en dat is .. ik denk dat .. als je werkelijk naar bevrijding toewilt, dan moet je beginnen bij hoe je je werkelijk voelt; maar dat sloegen we over op de een of andere manier

Hoe mooi verwoord; zie daar in een notendop de reden waarom, zoals men wel zegt, een revolutie haar eigen kinderen pleegt te offeren of op te eten en tevens de aanleiding tot heel veel meer menselijk ongemak.

De geïnterviewde, inmiddels wat wijzer geworden, voormalige revolutionairen en radicalen leken zich op sommige momenten toch wel eens iets ongemakkelijk te voelen over en zich lichtelijk te verontschuldigen voor hoe en wat ze ooit dachten.
Toch werd er vooral open en eerlijk teruggekeken op hun gedachtenwereld van toen. Waar men in blinde of politieke radicaliteit doorschoot werd meestentijds allang erkend en verwerkt. Dat men doorgeschoten was in een, ten koste van eigenheid en authenticiteit, afgedwongen vrijheid werd wel unaniem erkend en uitgesproken. Maar zo merkten de meesten op, daar waar wij grote missers maakten de ene kant uit, tegenwoordig schiet men toch wel erg door de andere kant uit in de richting van overbescherming, overregulatie en permanente surveillance.
Dat ben ik dan weer volledig met die ex-radicalen en voormalig revolutionairen eens.

Ik wordt dan toch benieuwd hoe lang we moeten wachten op een even indringende docu over die mallotige en beperkende misstanden van nu?