In verschillende landen om ons heen heeft deze discipline een nogal verschillende wetenschappelijke status en gaat ze onder verschillende benamingen. De term 'orthopedagogiek' is dan zo'n beetje het nederlandse synoniem van de duitse 'heilpädagogiek' (inmiddels veelal 'sonderpädagogiek' genoemd); aan de VU pefereerde men de naam 'speciale pedagogiek'.
In ons land gelden J.F.W. Kok en W. ter Horst als twee belangrijke en invloedrijke voormannen en smaakmakers inzake de orthopedagogische theorievorming.
Kok is de auteur van het boek 'Specifiek opvoeden' en introduceerde de termen 'vraagstellingstypen en behandelingtypen'; ter Horst is de auteur van 'Het herstel van het gewone leven' en poneerde de term 'problematische opvoedingssituatie' (in jargon ook wel POS).
Laten we deze titels en termen eens wat nader beschouwen.
Nu geeft de titel 'specifiek opvoeden' al aan dat er blijkbaar iets 'bijzonders' aan de hand is. Een in divere toonaarden bezongen typering van het orthopedagogisch handelen luidt dan ook dat de gewone, intuitieve, vanzelfsprekende manier van opvoeden om een of andere reden niet voldoet of vastloopt. En dan moet die impliciete, vanzelfsprekende en intuitieve manier van doen blijkbaar geëxpliciteerd worden en moet er bewust gehandeld gaan worden om onbegrepen kwesties en knelpunten zichtbaar en hanteerbaar te maken.
De notie van 'vraagstellingstypen' en de daarop aansluitende 'behandelingstypen' zijn een uitwerking van het begrip 'structuur' en/of 'structurering van de leefomgeving' of 'opvoedingsklimaat' om daar vervolgens een meer specifieke en individuele inkleuring aan te kunnen geven.
Kortom: een bepaald type kinderen of cliënten vraagt om een bepaald type benadering (/bejegening) en daarnaast om een persoonlijke benadering. Het is aan ons om een antwoord te formuleren op wat wel de 'hulpvraag van de cliënt' genoemd wordt.
De titel 'het herstel van het gewone leven' lijkt me ook veelzeggend en bijna voor zichzelf spreken. In dit boek spreekt ter Horst ondermeer van een opvoeding die stagneert en vastloopt. Nu hoeven bepaald niet alle situaties die om een orthopedagogische benadering vragen dermate drastisch of uitzichtloos te zijn; de intentie om waar en wanneer dat kan zoveel mogelijk 'het gewone leven' na te streven lijkt een zinnige en breedgedragen doelstelling in ons werk.
De term 'problematische opvoedingssituatie' wordt door veel theoritici ook breed omarmd als de meest adequate omschrijving van het object van onderzoek van de orthopedagogiek.
Hiermee wordt een eenzijdige aandacht en gerichtheid op de beperking/handicap van kind/cliënt vermeden en wordt in bredere zin onze bemoeienis met, omgang met en reactie op de cliënt met diens specifieke beperking, achtergrond en omgeving meegenomen in het verhaal. De aandacht wordt verlegd naar de interactie tussen het individu en de omgeving. In dit werk zul je ook bereid moeten zijn je eigen gedrag en reacties mee te wegen en onder de loep te nemen.
Als we daarbij ook nog eens opmerken dat in de theoretische verhandelingen en verantwoording van deze discipline de orthopedagogiek nadrukkelijk als een handelings- of praktijkwetenschap aangemerkt wordt waarin de verwevenheid met de praktijk steeds een centrale rol speelt, dan hebben we meteen even in een notedop even een aantal belangrijke thema's en onderwerpen uit de orthopedagogiek en eigen aan dit vak van begeleider aangestipt.
En bovengenoemde thema's laten zich, naar mijn smaak, zowel in de theorie als in de praktijk van alle dag niet omzeilen of voor langere tijd onder het tapijt vegen.
vervolg >>
No comments:
Post a Comment